Nouvèl / Moise Francois

Festival KOJES Jèn Soley la: Yon kote pou echanj ak rankont kiltirèl

KOJES se yon asosyasyon jèn san bi likratif ki te fonde an Novanm 2020 nan Cité Soleil. Pi gwo bidonvil an Ayiti ak nan Karayib la. Depi okòmansman, KOJES te angaje nan pwomosyon edikasyon, kilti ak fòmasyon atravè plizyè inisyativ. Youn nan pwojè prensipal li yo se yon espas pou deba sosyal ak kiltirèl ki pèmèt anpil jèn rankontre epi diskite sou pwoblèm sosyal yo. Malgre ke afwontman ki te rekòmanse andedan Cité Soleil an Septanm 2022 yo te bloke kolòn sa a tanporèman, KOJES te kapab reprann tèt li lè li te lanse konkou ekri lèt KOJES la, ki te vize retabli lyen presye sa a ant jèn yo atravè literati. Jodi a, asosyasyon an ap lanse yon nouvo defi ak Festival Jèn Soley la, ki pral dewoule soti 20 pou rive 22 septanm 2025, sou tèm evokatif la: "Di pou egziste." Pami envite ki pral patisipe nan festival sa a, nou ka mansyone pami lòt moun selèb Lyonel Trouillot, powèt talan Carl Henry Burrin, jèn powèt slam Pacôme Emmanuel, romansye Louis Bernard Henry, powèt Inima Jeudi, ak jèn powèt Adlyne Bonhomme.

Jean-Jacques Dessalines: Nonm ki te defye esklavaj lan.

Jean-Jacques Dessalines se yon figi anblèm nan istwa lemonn modèn pou patisipasyon fwit li nan batay kont sistèm esklav la. Atravè devouman li ak kouraj li, li te enkòpore lespri endommabl tout yon pèp nwa depòte lafòs soti nan kontinan Afriken an, enplante pa menm mekanis vyolan sa a, nan Amerik pou soufri, men detèmine pou libere tèt yo anba opresyon nan fòje pwòp desten yo malgre tout bagay sa yo. risk ak difikilte. Tout lavi Desalin, tout vwayaj li pote mak yon lavi ki enskri nan batay pou libere moun li renmen yo. Detèminasyon inechèk li ak pasyon pou libète fè l ’yon senbòl vivan nan rezistans pou tout nasyon oprime sou tè a, plis pase de syèk apre lanmò li. Nou mal asosye imaj Jean-Jacques Dessalines ak dezòd. Sèl objektif la se diskredite eritaj imans li devan je listwa. "Koupe tèt, boule Kay" se ekspresyon pi pito itilize pou rezon sa yo kont karaktè li, sou wout la, ekspreseman bliye kontèks istorik ki kache nan do "koupe tèt boule Kay" nan kesyon an, tou refize anrejistre apwòch sa a. istorik nan lojik yon pozisyon jis e vanyan, anfas yon sistèm esklavaj barbare, san moralite ak limanite.

Ayiti Liv" se yon platfòm souyiti Liv: Yon Inisyativ Dijital Pou Konsèvasyon Eritaj Literè Ayisyen

" Ayiti Liv" yon plaffòm entènèt ki dedye sèlman pou pwomosyon literati ayisyen. Li pral fonksyonèl a pati de 1 Me 2025, epi li pral gen anviwon 300 gwo travay literè ayisyen, ekri pa plis pase 70 otè. Aksè gratis nèt ap bay piblik la pandan faz lansman an. Jean Venel Casseus, youn nan inisyatè platfòm nan, eksplike ke inisyativ sa a te fèt pou ranpli yon vid enpòtan, e pwojè sa a ap pote pa li menm ansanm ak yon ekip pasyone sou literati ayisyen.

Stéphanie Sophie Louis: Yon Senbòl Angajman Jèn Pou Devlopman Reyèl Ayiti

Stéphanie Sophie Louis se non jèn fi sa a ki angaje kò li tout antye nan yon batay pou devlopman peyi li. Li se yon politològ, aktivis, antreprenè, e li se yon konferansye. Li fèt 18 septanm 2001 nan Lopital Inivèsite Leta Ayiti nan kapital peyi a. Li se youn nan twa pitit fi paran li. Stéphanie te grandi nan santr Ayiti, plis presizeman nan komin Lascahobas. Mo kle nan lavi jèn fanm sa a se "angajman"; an efè, depi adolesans li, li te rantre nan mouvman scout. Evènman sa a te sèvi kòm yon pwen depa pou li itil kominote li. An 2017, li te menm deziyen Scout ane a pou depatman Santral. Gras a prezans li nan scout yo, li te gen chans pou vwayaje atravè peyi a depi lè li te jèn, espesyalman nan òganize kan ete pou yon asosyasyon ki okipe timoun yo nan plizyè pati nan peyi a: sòti Gonaïves rive Les Cayes, pandan li pase pa Marchand Dessalines, Arcahaie, ak Saint-Marc. Jèn fi li te ye nan tan sa a, ak pèmisyon paran li, te kapab travèse tout peyi li fèt la, sa ki te mennen tou natirèlman nan yon lanmou reyèl pou peyi li, yon fason pou konfime lide ki di ke sa ki wè peyi sa a de pwòch toujou tonbe nan renmen ak li.

Beven pote Ayiti nan mitan elit slam mondyal la

Jedi 14 novanm 2024 sa a, jèn slammer Youven Beaubrun, Beven sou non sèn li, kalifye Ayiti, pou premye fwa nan listwa li, pou final koup du mond Slam la. Konpetisyon sa a, ki rasanble pi bon slammers yo sou planèt la, te dewoule sou tè Afriken, pi jisteman nan Togo. Nan yon peyi ki kenbe nan gòj, yon peyi k ap mouri depi nan kòmansman rive nan bout, anba eksplwa danjere yon sèten pati ame ak jèn li, pèfòmans ekstraòdinè Beven nan konpetisyon sa a fè yon rezonans ak eko nan tout chante nan peyi a, nan. swaf dlo a pou bote. Beven se senbòl yon jèn ki refize bay nan dezòd ki antoure figi manman li. Atizay, slam ke yo te domèn espesyalizasyon li yo, yo itilize nan pi bon fason posib pou enspire espwa. E kontinye kwè ke yon peyi ki te fè 1804 pa kapab peye liks pou l ap koule tèlman fò devan istwa imen. "Se ak fyète ke mwen avanse nan konpetisyon sa a. Sitou ak kriz la k ap pase nan peyi a nan moman sa a. Kalifikasyon mwen pou final la se yon siy etènèl nan espwa, ki konfime lefèt ke tout bagay nan peyi sa a pa pral fini nan lanmò, "te slammer a te di nou anvan ou ale nan konpetisyon nan final la. Final la te dewoule samdi 16 novanm 2024, kote Beven te gen chans pou l byen reprezante peyi ki te kraze l la nan papòt yon viktwa mondyal, yon viktwa ki si li te fèt, li t ap inisyal nan non tout yon pèp. , nan kous la absoli nan fè fas a yon gwo dezòd ki sèlman rèv nan toufe li. Malgre li pa rive ranpòte koup sa a (ki fini an sizyèm plas nan klasman jeneral la), chanpyon slam ayisyen an te gen tan enspire tout yon peyi pandan gwo vwayaj li nan konpetisyon sa a. Se sèlman yon ranvwa, pwochen fwa viktwa pral reyalize pou asire w.

PAQÉMO, lè mizik ouvè pòt pou demen ann Ayiti

Ann Ayiti, kote difikilte ekonomik ak sosyal konn anpeche aksè a edikasyon ak kilti, gen yon pwojè inovatè ki pote yon sous espwa. PAQÉMO, ki vle di "Pwojè Atistik Katye ak Edikatif Mizikal an Òkès", se yon inisyativ ki te lanse an 2022 pa Asosyasyon Mizikal ak Edikatif ak Vokasyon Sosyal (AMEVS), ki te fonde pa Jéricho Pierre-Noël ak Cecilia Madolena Clénard, de etidyan ayisyen nan Inivèsite Sorbonne. Jodi a, pwojè a genyen lòt non ladan li tankou Sargine Any Melissa Bernard, Mohamed Etamine, Ege Tarik Eken, Youssef Naccache, ak Sohann List Massaregli, tout etidyan nan Sorbonne, ki angaje yo pou reyalizasyon pwojè sa a ki vize mete mizik akademik kòm zouti devlopman entegre pou jèn ayisyen.

Edikanèt, yon inisyativ dijital an favè lang kreyòl ayisyen

Edikanèt se yon òganizasyon ki angaje nan edikasyon an lang kreyòl ayisyen sou entènèt. Li te fonde an 2019 nan Lise Toussaint Louverture. Òganizasyon an ap travay pou mete lang kreyòl la an valè, bay li rekonesans epi ankouraje itilizasyon li nan tout espas edikatif, sosyal ak enstitisyonèl peyi a. Se twa jèn militan ki angaje pou koz sa a ki mete l sou pye: Luc Cadet FIGARO, Alan Joe JEAN, ak Marcus JUSMA. Depi kòmansman, Edikanèt te fikse tèt li kòm misyon prensipal pou ankouraje ansèyman an kreyòl nan tout zòn peyi a; ekri materyèl pedagojik an kreyòl; konbat diskriminasyon lengwistik kont moun ki pale kreyòl; epi fè kreyòl tounen yon lang enstriksyon, kilti ak prestij. Inisyativ sa a soti nan yon konsyans sou jan lang kreyòl la toujou mete sou kote nan sosyete ayisyen an. Dènye gwo aksyon yo te fè se te yon konkou jeni ki te fèt pandan mwa jiyè 2025, sou konesans jeneral: listwa Ayiti, jeografi, kilti ayisyen, matematik, grama kreyòl, ak lòt matyè ki gen rapò ak aprantisaj an kreyòl. Roobens D. Victor te ranpòte premye pri sou 113 patisipan.

Le Saut Mathurine: Yon trezò ki kache nan Sid Ayiti

Sitiye nan metwopòl sid Ayiti, nan komin Camp Perrin, toupre vil Okay, Saut Mathurine se youn nan pi gwo ak enpresyonan kaskad dlo ann Ayiti. sit natirèl sa a se yon trezò vre pou rayisab lanati, avanturyé ak ​​touris nan rechèch nan bote natif natal. Si se rejyon sid peyi DAyiti li te ye pou anpil plaj kaka kleren li yo anba pwa solèy Zantiy yo, anpil twou wòch li yo, fò tout kalite ak lòt sit istorik enpòtan. Pami tout gwo richès natirèl sa a, gen vil ki kanpe deyò pou bò eksepsyonèl yo. Epi ki pa kite moun ki vle vizite yo endiferan. So Mathurine a se jisteman youn nan yo. Saut Mathurine a kanpe deyò pou wotè enpresyonan li yo ak koule pwisan, kreye yon spektak mayifik natirèl. Kaskad dlo a, ki koule ak fòs nan yon pisin, se ki fòme ak dlo klè, turkwaz, pandan y ap bay yon anviwònman idilik ak lapè pou moun ki benyen la. Nan lòt mo, vizitè yo ka pwofite anviwònman mayifik sa a pou yo detann, piknik oswa naje nan dlo fre ak dinamize Mathurine Falls.

Enpak ewo ayisyen yo nan batay Savannah la

Batay Savannah, ki te fèt nan mwa Oktòb 1779, rekonèt kòm yon pwen enpòtan nan Revolisyon Ameriken an. Gwo konfli sa a, kote fòs Ameriken ak Frans yo te goumen kont Britanik yo, te make tou pa patisipasyon remakab sòlda ayisyen yo. Pami yo, fiti wa pati nò peyi d Ayiti, Henri Christophe, ki te blese ak bal pandan batay sa a. Kontribisyon yo te desizif, mete aksan sou solidarite entènasyonal nan demand pou libète ak endepandans ki karakterize epòk sa a.