Dekouvri istwa Ayiti ki fè w sezi: soti nan rasin endijèn yo rive nan premye repiblik nwa ki lib, yon eritaj inik nan mond lan.
Ayiti, yon zile Karayib ki sitiye nan achipèl Gran Zantiy yo, gen yon eritaj kiltirèl ak istorik ki gen yon richès san parèy. Soti nan plaj pitorèsk li yo nan mòn Majestic li yo ak moniman istorik, peyi a pote temwen sou syèk nan istwa konplèks ak kaptivan. Atik sa a eksplore kèk nan eritaj ak sit istorik ki pi enpòtan an Ayiti.
Nan fen 18tyèm syèk la, Saint-Domengue (kounye a Ayiti) se te yon koloni fransè pwospere, ki te pwodwi anpil nan sik ak kafe nan mond lan grasa travay fòse esklav Afriken yo. Richès sa a te baze sou yon sistèm plantasyon brital, kote esklav yo te andire kondisyon lavi iniman. Tansyon sosyal yo te wo, agrave pa inegalite rasyal ak represyon vyolan sou esklav kolon yo. Fè fas ak opresyon sa a, esklav pa janm sispann reziste. Maron yo, esklav chape yo, te mennen atak kont plantasyon yo epi kenbe sant rezistans nan mòn yo. Revolisyon fransè 1789 la, avèk ideyal libète, egalite ak fratènite, te fè yon rezon tou pami esklav Sendomeng yo, ki te reveye aspirasyon pou emansipasyon.
Nan annal istwa Ayiti, yon zile ki sitiye nan Karayib la nan papòt Gòlf Meksik la e ki pataje ak Repiblik Dominikèn, Jean-Jacques Dessalines parèt tankou yon Phoenix nan sann opresyon. Li te fèt esklav 20 septanm 1758 lakay Henri Duclos, nan Cormier (Grande-Rivière-du-Nord), nan koloni franse Sendomeng, Desalin se te yon kreyòl orijin Afriken (Afwo-Karayib). pandan abolisyon an 1794 reyalize atravè revòlt esklav, aktyèlman te sèvi kòm yon ofisye nan lame franse a pandan Revolisyon fransè a. Nan epòk sa a, lide libète ak egalite te nan kè enkyetid abitan koloni yo. Dessalines te patisipe aktivman nan batay kont fòs Panyòl ak Britanik yo, ansanm ak franse yo, nan Santo Domingo. Lè Jean-Jacques Dessalines te monte nan rang Lyetnan Jeneral, te vire kont franse yo pandan ekspedisyon Leclerc la, ke Bonaparte te voye Sen Domeng pou retabli otorite kolonyal ak esklavaj pandan Revolisyon ayisyen an. Apre yo te kaptire ak depòtasyon Tousen Louvèti an Frans nan dat 7 jen 1802, Desalin te pran yon wòl prensipal nan kontinye batay pou endepandans la. Li te dirije anpil batay, tankou batay Crête-à-Pierrot nan mwa mas 1802, kote li te galvanize sòlda li yo ak deklarasyon popilè li yo: "Kite moun ki vle rete esklav fransè yo kite fò a, se pou moun ki, okontrè, Ki moun ki vle mouri tankou moun ki lib, mete liy bò kote m ’." Nan dat 1ye janvye 1804, Jean-Jacques Dessalines te reyalize objektif endepandans yo te espere depi lontan lè li te pwoklame Ayiti kòm yon nasyon souveren, li te vin tounen dezyèm peyi nan Amerik yo ki te pran endepandans nan men yon pouvwa kolonyal. Li te vin premye lidè nasyon ki fèk fòme a e yo te rele l Anperè sou non James I. Sepandan, rèy enperyalis li a te make pa politik otoritè ak brital, tankou masak anpil kolon blan ak redistribisyon tè bay peyizan ki te nan men jeneral lame endepandans yo. Anplis de sa, li te òganize lachas pou delenkan nan vil la pandan y ap mete ann aplikasyon politik agrè solid, paske yo konsidere ke yo reprezante yon menas pou estabilite nasyon an, aksyon kontwovèsyal sa yo te lakòz divizyon nan sosyete ayisyen an. Desalin te asasinen 17 oktòb 1806 apre yon konplo kèk nan jeneral li yo te òganize nan lame ayisyen an, lanmò li te make fen peryòd kout men enfliyan li sou pouvwa a. Malgre konfli ki te genyen sou metòd li yo, yo rekonèt li kòm prensipal achitèk endepandans Ayiti e yo te onore non l an 1903 lè yo te atribiye a im nasyonal ayisyen an, La Dessalinienne, ki konpoze pa Justin Lhérisson. Finalman, gwo vizyonè Jean Jacques Dessalines. rete yon figi anblèm nan listwa Ayiti, rekonèt pou wòl li nan batay pou endepandans ak fen esklavaj nan rejyon an.
1ye janvye 1804, yon evènman enpòtan nan listwa mondyal te fèt: pwoklamasyon endepandans Ayiti. Jou sa a, Ayiti te vin premye peyi nwa endepandan nan mond modèn lan, sa ki te make fen plis pase yon deseni nan batay anmè kont opresyon kolonyal franse ak esklavaj.
18 me, Ayiti selebre "Jou drapo", yon jou fèt piblik ki make kreyasyon drapo ayisyen an an 1803. Jean-Jacques Dessalines te montre pou premye fwa nan Akayè, senbòl nasyonal sa a se rezilta batay pou endepandans kont esklavaj ak fransè. dominasyon. Etabli an 1926 pa Timothée Paret, lè sa a Minis Jistis sou prezidans Louis Borno, selebrasyon sa a te pran yon dimansyon patikilye nan mitan okipasyon Ameriken an e li rete kòm yon tradisyon. Ayisyen onore jounen sa a ak parad lekòl, gwoup mizikal nan lari ak chante patriyotik, raple inyon ak solidarite zansèt yo. "Festival Drapo" se yon okazyon pou nou reflechi sou valè libète ak detèminasyon k ap kontinye fòje idantite nasyonal ayisyen an.
18 me se yon dat senbolik ann Ayiti, selebrasyon Jounen Drapo ak Inivèsite a. Jounen sa a komemore kreyasyon drapo ayisyen an epi mete aksan sou enpòtans edikasyon ak inivèsite nan peyi a. Istwa ak siyifikasyon jounen sa a byen anrasinen nan idantite nasyonal ayisyen an.
Jean-Jacques Dessalines se yon figi anblèm nan istwa lemonn modèn pou patisipasyon fwit li nan batay kont sistèm esklav la. Atravè devouman li ak kouraj li, li te enkòpore lespri endommabl tout yon pèp nwa depòte lafòs soti nan kontinan Afriken an, enplante pa menm mekanis vyolan sa a, nan Amerik pou soufri, men detèmine pou libere tèt yo anba opresyon nan fòje pwòp desten yo malgre tout bagay sa yo. risk ak difikilte. Tout lavi Desalin, tout vwayaj li pote mak yon lavi ki enskri nan batay pou libere moun li renmen yo. Detèminasyon inechèk li ak pasyon pou libète fè l ’yon senbòl vivan nan rezistans pou tout nasyon oprime sou tè a, plis pase de syèk apre lanmò li. Nou mal asosye imaj Jean-Jacques Dessalines ak dezòd. Sèl objektif la se diskredite eritaj imans li devan je listwa. "Koupe tèt, boule Kay" se ekspresyon pi pito itilize pou rezon sa yo kont karaktè li, sou wout la, ekspreseman bliye kontèks istorik ki kache nan do "koupe tèt boule Kay" nan kesyon an, tou refize anrejistre apwòch sa a. istorik nan lojik yon pozisyon jis e vanyan, anfas yon sistèm esklavaj barbare, san moralite ak limanite.
Istwa Ayiti make pa evènman fondatè yo, e youn nan pi enpòtan yo rete nesans Repiblik Ayiti an 1804. Premye prezidan Repiblik Ayiti a, yon figi kle nan istwa sa a, te jwe yon wòl enpòtan nan kreyasyon an. nan leta ayisyen modèn. Atik sa a envite w dekouvri nonm ki make gwo pwen sa a nan listwa Ayiti a : Jean-Jacques Dessalines.
Kreyòl Ayisyen an, ki pran nesans nan 17èm syèk la pandan kolonyalizasyon Lafrans sou zile Hispaniola a, pa sèlman yon zouti kominikasyon; li se yon pati esansyèl nan idantite Ayisyen an. Malgre li te rekonèt kòm lang ofisyèl nan ane 1987, fransè a toujou konsidere kòm lang elit, sa ki kreye yon divizyon sosyal. Nan sistèm edikatif la, kote fransè a se lang ansèyman, Kreyòl la souvan neglije, sa ki afekte kapasite elèv yo pou konprann sa y ap aprann yo, espesyalman pou timoun ki soti nan zòn riral. Li gen yon estrikti gramatikal inik ki fasilite aprantisaj, li sèvi kòm yon mwayen ekspresyon kiltirèl nan literati, mizik, ak lòt atizay. Avansman teknoloji a ap pèmèt Kreyòl jwenn plis vizibilite nan medya sosyal, men stigmatizasyon lang lan toujou egziste. Se poutèt sa, li enpòtan pou Kreyòl la jwenn valorizasyon nan edikasyon ak lòt sektè, pou pèmèt nouvo jenerasyon k ap vini a grandi ak fyète pou eritaj yo. Lang Kreyòl Ayisyen, ki se premye lang pou majorite moun nan peyi dayiti, pa sèlman yon mwayen pou kominike, men tou li se yon refleksyon richès kiltirèl ak istwa pèp la. Nan yon peyi ki chaje ak divèsite, Kreyòl la ak orijin li, evolisyon li ak plas li nan sosyete a, se yon temwayaj nan rezistans ak adaptasyon.
18 me se yon dat senbolik ann Ayiti, selebrasyon Jounen Drapo ak Inivèsite a. Jounen sa a komemore kreyasyon drapo ayisyen an epi mete aksan sou enpòtans edikasyon ak inivèsite nan peyi a. Istwa ak siyifikasyon jounen sa a byen anrasinen nan idantite nasyonal ayisyen an.
Chak ane 23 out, mond lan reyini ansanm pou komemore Jounen Entènasyonal pou Komès esklav ak abolisyon li a, yon inisyativ UNESCO te lanse an 1998. Jounen souvni sa a dedye a trajedi komès esklav la ak abolisyon an. esklavaj, yon epizòd nwa nan istwa lemonn ki kontinye eklere konsyans yo. Sepandan, nan kè istwa sa a se yon evènman revolisyonè ki chanje kou limanite a: inirèksyon esklav nan Sendomeng, ke yo rele jodi a Repiblik Ayiti.
Sitiye nan Okap, Fort Saint-Joseph kanpe tankou yon gadyen an silans nan istwa Ayiti. Konstwi an de etap, an 1748 ak 1774, travay defansiv sa a te yon fwa yon eleman enpòtan nan sistèm pwoteksyon vil la kont atak kolonyal franse yo. Ansanm ak lòt fò tankou Picolet ak Magny, misyon li se te kontwole pasaj maritim yo ak defann souverènte ayisyen an. Sepandan, istwa li pa limite a fonksyon defansiv li. An 1802, Lè sa a, anba kontwòl jeneral Henry Christophe, fò a te vin sèn nan yon zak ewoyik nan rezistans. Te fè fas ak lame ekspedisyonè franse a, Christophe te bay lòd pou detwi magazin an poud ak pòtay antre nan fò a, konsa rann li tanporèman inutilisables. Jès vanyan sa a, byenke taktik, te kite sikatris ki pa efase sou estrikti fò a, ki temwaye eklatman feròs ant fòs kolonyal franse yo ak konbatan rezistans ayisyen yo. Mak istorik sa yo, ki toujou vizib jodi a, ofri yon fenèt sou tan pase peyi a. Yo pèmèt vizitè yo ak istoryen yo entèprete gwo batay ki te fòje idantite ayisyen an. Fort Saint-Joseph, kòm temwen rezistans ak lit pou libète a, enkòpore lespri endoptab pèp ayisyen an. Lè Gouvènman ayisyen an te rekonèt enpòtans istorik li a, li te klase ofisyèlman Fò Saint-Joseph kòm eritaj nasyonal an 1995. Rekonesans sa a te prepare wout pou efò restorasyon ki te vize pou prezève rès presye eritaj militè ayisyen an. Gras a kolaborasyon ant sektè piblik la ak finansman prive lokal yo, fò a dènyèman te retabli ak amelyore. Kidonk, Fort Saint-Joseph rete pi plis pase yon senp estrikti wòch. Se yon senbòl vivan nan rezistans ak detèminasyon pèp ayisyen an, ki raple tout vizitè yo ke istwa Ayiti anrasinen byen fon nan lit pou libète ak diyite imen. Pou dekouvri bijou listwa ayisyen an gras ak reyalite vityèl, ou ka vizite lyen sa a: https://haitiwonderland.com/haiti-virtual-reality-ht/monuments-histoire/haiti--fort-saint-joseph--visite- virtual/ 11
Istwa Ayiti ak Lafrans se yon lejand konplèks ak tumultuous, ki make pa konfli, lit pou libète, ak enpak dirab sou tou de nasyon yo. Istwa sa a kòmanse nan 17yèm syèk la epi li kontinye rete nan relasyon kontanporen ant de peyi yo. Atik sa a eksplore moman kle relasyon istorik sa a, mete aksan sou sakrifis, lit, ak pwoblèm ekonomik ki te defini l.
Plizyè syèk de sa, nan kè Oseyan Atlantik la, yon zile nan bote kaptivan ak richès enkwayab, yo rele Ispanyola, atire atansyon a nan pwisan nan mond lan. Dekouvri pa Christopher Columbus nan 1492, zile a te vin sant lan nan dezi. Men, pouvwa kolonyal yo poko konnen ke zile a kache nan li yon pèp endommabl. Tainos yo, premye abitan yo, reziste anvayisè a ak lespri libète a. Yo kraze, men lespri san donte yo pèsiste nan van an, sou tè a, epi, anpil pita, nan rèv esklav Afriken ki pral vini yo. Syèk pase e, anba jouk san pitye kolon fransè yo, zile a transfòme nan yon vas jaden kann, kiltive pa men esklav ki soti Lafrik. Gason ak fanm sa yo, depòte kont volonte yo, pote nan yo lespwa yon jou pou yo libere tèt yo, pou yo kase chenn opresyon yo. Epi se rèv sa a, dife sakre sa a, ki pral pete nan yon revòlt tèlman gwo ke li pral make istwa mond lan pou tout tan.
Premye nasyon nwa ki te libere tèt li anba esklavaj ak pran endepandans nan men Lafrans an 1804 e ki te enfliyanse lòt mouvman liberasyon atravè mond lan, enspire lit pou libète ak egalite.
Ayiti beni ak peyizaj natirèl espektakilè, ki gen ladan plaj sab blan, mòn ak divèsite biyolojik rich.
Ayiti gen yon eritaj istorik rich, ki gen ladan sit tankou Sitadèl Laferrière ak Palè Sans-Souci, ki nan lis UNESCO Mondyal Eritaj.
Ayiti gen yon kilti rich ak divèsifye, enfliyanse pa eleman Afriken, Ewopeyen yo ak endijèn. Mizik, dans, atizay ak kizin ayisyen yo selebre atravè lemond.
