Festival Ayiti Mond se yon gwo evènman kiltirèl ki vize mete an valè panse, memwa ak kreyasyon pèp ayisyen an, nan mitan vil Pari. Depi kèk ane, entelektyèl ayisyen Chadrac Charles ak ekip li ap pote inisyativ sa a, ki se yon espas pou pawòl, transmisyon ak refleksyon. An 2025, katriyèm edisyon an ap dewoule sou tèm sa a ki cho anpil : « Repare mond lan », e l ap fèt soti 25 jen pou rive 11 jiyè nan kapital fransè a. Gaël Octavia, ki ranpòte Pri Goncourt nouvèl 2025 la, ap envite onè. Bò kote li, plizyè lòt zanmi koz ayisyen an ak vwa pwisan nan literati ayisyèn lan ap reyini. Tankou : jeyograf Jean-Marie Théodat, Louis-Philippe Dalembert, Rocé, Mélissa Laveaux, Marie-Yemta Moussanang, Makenzy Orcel, Françoise Vergès, Lyonel Trouillot, Nicolas Idier, Nathania Périclès, Vladimir Delva, Sandra Dessalines, Claude Saturne, Kébert Bastien, Jude Joseph… ak anpil lòt ankò. Y ap rann omaj tou a Frankétienne ak Anthony Phelps, de gran ewo literati ayisyèn lan ki mouri ane sa a.
Li atik la an :
Mond lan chaje ak blesi sou tout kò li ; lagè gwo peyi yo deklare e fòse vin pi souvan, e vwa pi fèb yo pa janm tèlman fèmen depi fen Dezyèm Gè Mondyal la. Tandans pou enpoze tèt li pa fòs la se yon gwo kou kont limanite. Anplis tout malè k ap tonbe sou nou, nou gen kriz klimatik la k ap vin pi grav chak jou. Se sa ki fè gen yon nesesite ijan pou repare mond lan. Se nan sans sa a festival la sèvi kòm rapèl, epi kòm yon fason pou fè vwa Ayiti tande bò kote moun ki pi san defans.
Edisyon sa a antre nan kontinite tradisyon yon pèp ki, depi 1804, te gen kouraj kraze yon lòd mondyal ki pa t jis. Ayiti, premye repiblik nègr nan mond lan, pa t sèlman pran libète li, li te mete tèt li tou sou bò figi istwa tankou Simón Bolívar pou ede libere Amerik Latin nan nan kòmansman 19yèm syèk la.
Menm si Ayiti pa gen pouvwa militè li te genyen lè li sot pran endepandans li, li rete yon vwa enpòtan nan sa n rele konsè nasyon yo yon vwa ki toujou ap di non kont enjistis, pou li menm, men tou pou lòt yo. Se nan lespri sa Ayiti Mond leve, tankou yon rèl powetik ki pa vle pèdi nan silans lan.
Òganizatè yo kwè fò : lang pwezi a se sant chak pawòl ayisyen. Paske pi lwen pase reyalite yo, se pwezi ki manyen, travèse epi mete moun ansanm.
« Se yon lang inivèsèl ki kapab rive nenpòt kote sou latè », jan Chadrac Charles raple sa.
Se ak mo ki chaje ak pwezi li bay ton festival la :
« Mond lan fann. Lanmè yo plen kadav, mòn yo kouvri ak lapriyè san repons… Nou va di Ayiti, sa ki mande, ak zo kase li yo, posiblite yon mond repare… »
Ane sa a, pandan sosyete sivil ayisyen an ap reflechi sou kesyon ranson endepandans lan, eko festival la nan vil Pari pran yon sans espesyal. Se yon pawòl responsab : pale sou Ayiti pi lwen pase dezòd la, onore memwa li, epi plis toujou, mande jistis istorik.
Y ap mete aksan sou 200 lane lòd 1825 la kote Lafrans te fòse Ayiti peye yon ranson ekzòbitan pou libète li. Evènman sa a, yo rele « bòs malè », ap poze kesyon sou plizyè ang.
Èske li ka depase san reparasyon ? Èske li ka repare san restitisyon ?
Repare ak mo, reve malgre rwin yo.
Nan yon mond ki toujou anba inegalite ak dominasyon, edisyon sa a ap tounen yon manifest pou jistis, ak kilti kòm zouti pou repare.
Ekri, di, koute : se zam rezistans pasifik sa a, òganizatè yo pral mete an valè.
« Repare mond lan se kwè literati, frajil men teti, kapab toujou pote vwa damnen yo, rèv esklav yo, lespwa moun pèdi yo ki kanpe lannwit lan… »
Daprè Chadrac Charles,
epi li gen tout rezon.
Facebook : https://www.facebook.com/haitiwonderland
Youtube : https://www.youtube.com/@haitiwonderland
Instagram : https://www.instagram.com/haitiwonderland/
Twitter : https://twitter.com/haitiwonderland
Linkedin : https://www.linkedin.com/in/haitiwonderland/
Ayiti, ki sitiye nan Karayib la, se yon peyi ki rich nan istwa, kilti ak bote natirèl. Malgre defi li fè fas yo, Ayiti ofri yon eksperyans inik pou vwayajè ki anvi fè dekouvèt. Men yon gid konplè pou pwofite vwayaj ou an Ayiti an 2024, ak enfòmasyon sou kote ou dwe wè, plaj, otèl, restoran, cuisine lokal ak konsèy sou sekirite.
Festival Ayiti Mond se yon gwo evènman kiltirèl ki vize mete an valè panse, memwa ak kreyasyon pèp ayisyen an, nan mitan vil Pari. Depi kèk ane, entelektyèl ayisyen Chadrac Charles ak ekip li ap pote inisyativ sa a, ki se yon espas pou pawòl, transmisyon ak refleksyon. An 2025, katriyèm edisyon an ap dewoule sou tèm sa a ki cho anpil : « Repare mond lan », e l ap fèt soti 25 jen pou rive 11 jiyè nan kapital fransè a. Gaël Octavia, ki ranpòte Pri Goncourt nouvèl 2025 la, ap envite onè. Bò kote li, plizyè lòt zanmi koz ayisyen an ak vwa pwisan nan literati ayisyèn lan ap reyini. Tankou : jeyograf Jean-Marie Théodat, Louis-Philippe Dalembert, Rocé, Mélissa Laveaux, Marie-Yemta Moussanang, Makenzy Orcel, Françoise Vergès, Lyonel Trouillot, Nicolas Idier, Nathania Périclès, Vladimir Delva, Sandra Dessalines, Claude Saturne, Kébert Bastien, Jude Joseph… ak anpil lòt ankò. Y ap rann omaj tou a Frankétienne ak Anthony Phelps, de gran ewo literati ayisyèn lan ki mouri ane sa a.
Abòne ak bilten nou an pou w rete enfòme de tout aktivite nou yo ak aktyalite sou Ayiti.
Ayiti, yon non ki rezone nan istwa ak kilti mondyal, gen rasin li nan yon sot pase rich ak iconik. Mo sa a pa senpleman yon non peyi; li enkòpore yon idantite, yon jewografi inik, ak yon lit pou libète. Ann plonje nan orijin ak siyifikasyon mo "Ayiti" pou pi byen konprann poukisa chwa sa a enpòtan anpil.
Ayiti, pèl nan Zantiy yo, se yon peyi ki rich nan istwa, kilti ak peyizaj varye. Anplis de sa nan anpil atraksyon li yo, li enteresan yo konsantre sou yon aspè jeyografik fondamantal: zòn sifas li yo. Atik sa a eksplore an detay gwosè teritwa ayisyen an, enpòtans jeyografik li ak enpak li sou lavi chak jou ayisyen yo.
Jennifer EUGÈNE se te fèt nan Port-au-Prince 1ye me 1995. Li se yon otè ak yon avoka nan fòmasyon, epi li rive konbine avèk sajès de pasyon li yo: defans dwa moun ak ekriti. Depi li te piti, li te jwenn nan mo yo yon abri, yon refij kont yon mond ki souvan twò ajite ak difisil. Pandan lòt jèn nan laj li pataje lavi yo fòma, li te plonje nan pwòp linivè li, sa se ekriti. Depi laj katòz an, ekriti vin pi plis pase yon pasyon, li vin yon mwayen pou jwenn lapè entèryè, simonte difikilte ak konprann tèt li. Se nan kontèks sa a li te jwenn vre vokasyon li.
Ayiti, yon zile majestueux Karayib la, sedui ak peyizaj li yo, kilti vibran li yo, ak yon istwa kaptivan nan lit pou endepandans. Nan atik konplè sa a, dekouvri tout sa ou bezwen konnen pou w apresye bote ak otantisite Ayiti: pozisyon jeyografik li, istwa lejand li, kilti rich li, plaj selès li yo, kote istorik li yo, cuisine inik li yo, tradisyon li yo ak plis ankò.
Premye nasyon nwa ki te libere tèt li anba esklavaj ak pran endepandans nan men Lafrans an 1804 e ki te enfliyanse lòt mouvman liberasyon atravè mond lan, enspire lit pou libète ak egalite.
Ayiti beni ak peyizaj natirèl espektakilè, ki gen ladan plaj sab blan, mòn ak divèsite biyolojik rich.
Ayiti gen yon eritaj istorik rich, ki gen ladan sit tankou Sitadèl Laferrière ak Palè Sans-Souci, ki nan lis UNESCO Mondyal Eritaj.
Ayiti gen yon kilti rich ak divèsifye, enfliyanse pa eleman Afriken, Ewopeyen yo ak endijèn. Mizik, dans, atizay ak kizin ayisyen yo selebre atravè lemond.
