Manje nan lari ayisyen: yon avanti gastronomik nan kè Pòtoprens

Kiyes ki te fonde Ayiti? Istwa kreyasyon nasyon an

Ayiti, premye repiblik nwa endepandan nan mond lan, se yon senbòl inivèsèl libète ak rezistans. Men kiyès ki te fonde Ayiti e kòman nasyon sa a te fèt? Vwayaj sa a atravè listwa mennen nou eksplore wòl figi ewoyik, evènman enpòtan, ak kontèks ki te bay nesans nasyon inik sa a.

Ayiti, premye nasyon nwa gratis nan mond lan: Yon istwa pou dekouvri.

Nan kè Karayib la, kote vag yo bo plaj nan ble enfini, leve yon peyi kaptivan, fòje pa dife a nan rezistans ak nanm nan zansèt yo: Ayiti. Se pa sèlman yon zile, men se bèso yon revolisyon ki chanje kou listwa. Men lejand Ayiti, premye nasyon nwa lib nan mond lan, epik li toujou rete tankou yon tanbou sakre nan memwa pèp oprime yo.

Anténor Firmin, jeni ayisyen 19yèm syèk la

Joseph-Auguste Anténor Firmin te fèt 28 oktòb 1850 Okap, nan yon Ayiti ki te fèk emansipe anba jouk kolonyal la, li te mouri 19 septanm 1911 a laj 60 an nan ekzil. Li se san dout youn nan figi entelektyèl ki pi anblèm nan tan li. Lavi li, ki make pa yon karyè eksepsyonèl nan domèn politik, literè ak diplomatik, montre jeni yon entelektyèl ayisyen ki gen kontribisyon ki kite yon mak ki pa efase sou listwa.

Vertières, Fort Mazi : Verite istorik ;

Si w gade mo vertière a nan yon diksyonè fransè, ou p ap jwenn li pou pè ke mond lan pa konnen kote sa a reprezante talon Achilles lame Ewopeyen an ki pi pwisan. Anplis de sa, yon sèl sa a te jis genyen siksè kanpay lès la. Istoryen fransè yo nan epòk la te efase kote jeyografik sa a nan rada listwa paske yo pa t vle rakonte istwa a jan li ye a nan sans esplike premye gwo imilyasyon lame ekspedisyonè franse a pa bann esklav ki te totalman inyorans nan atizay fè lagè, anpil mwens nan manyen zam yo. Sepandan, lagè analfabèt sa yo te mete lame Napoleon an, ki te pi pwisan nan epòk sa a, lè l sèvi avèk mwayen ki te genyen yo. Lame ekspedisyonè sa a, apre li te mete Ewòp ajenou, ta pral fè eksperyans premye dechoukay li pa esklav nan kote jeyografik sa a, ki sitiye nan depatman Nò Ayiti. Istwa komik, vil sa a pa sou lis mo fransè yo menm si yo bay enpòtans istorik li, li ta dwe nan kè istwa inivèsèl la, lwen pou l fini ak envensibilite lame ki pa venk la. Pou pa ofanse mèt blan yo, okenn lidè politik pa janm mande poukisa vertière pa parèt nan okenn diksyonè franse? Sepandan, yo selebre batay sa a ak gwo lapenn chak 18 novanm. Ala ipokrizi istorik pami dirijan nou yo! Apre Vertière anpil lòt kote istorik yo trangle pa istoryen yo nan lòd yo kache ekstrèm atwosite kolon franse yo sou esklav yo. Se nan kontèks trangle istorik sa a ke "Fort Mazi" pa mansyone nan liv listwa lekòl yo. Sa a sitiye nan Petit-Goave, 2yèm seksyon minisipal, lokalite Arnoux. Nou te rankontre mega fò sa a, pandan yon klinik mobil finanse antyèman pa Fondasyon Ernest Junior, yon fondasyon charitab ki travay nan sektè sosyal la, patikilyèman nan domèn atizay ak mizik Daprè rezidan yo, pi ansyen nan lokalite sa a, fò sa a kolon yo te bati sou omwen 20 kare latè. Se te yon gwo konplèks militè divize an konpatiman, avanpòs, chanm tòti, chanm pou trete kolon, yon gwo legliz Katolik, yon simityè. Sepandan, nou pa janm pale de fò sa a tèlman ke pwofesè listwa nan vil Petit-Goave inyore l. Sètènman, disparisyon an vle nan fò sa a anba rada a nan listwa antere atwosite yo, barbari yo, pinisyon ki pi iniman kolon yo sou esklav yo. Gade byen nan reyalite a, tout bagay sanble vre ke li se pi gwo fò ki te janm bati pandan peryòd kolonizasyon an. Anplis, li pwobableman sanble pi fò an relasyon ak enpòtans li. Sonje ke Vertière egziste sèlman nan liv listwa lekòl ayisyen yo alòske Fort Mazi pa parèt, pi piti nan diksyonè franse oswa liv istwa. Sa a eksplike poukisa fò sa a te yon kote sekrè kote kolon yo pratike krim ak atwosite ki te depase konpreyansyon moun. Èske se pa yon dezi klè nan istoryen yo kache sa ki fò sa a imans bati sou omwen 20 mozayik sou tè a te reyèlman? Dekouvri istwa Ayiti: Yon istwa kaptivan pou eksplore! : https://haitiwonderland.com/haiti/histoire/decouvrez-l-histoire-d-haiti--un-recit-fascinant-a-explorer/81

Le Saut Mathurine: Yon trezò ki kache nan Sid Ayiti

Sitiye nan metwopòl sid Ayiti, nan komin Camp Perrin, toupre vil Okay, Saut Mathurine se youn nan pi gwo ak enpresyonan kaskad dlo ann Ayiti. sit natirèl sa a se yon trezò vre pou rayisab lanati, avanturyé ak ​​touris nan rechèch nan bote natif natal. Si se rejyon sid peyi DAyiti li te ye pou anpil plaj kaka kleren li yo anba pwa solèy Zantiy yo, anpil twou wòch li yo, fò tout kalite ak lòt sit istorik enpòtan. Pami tout gwo richès natirèl sa a, gen vil ki kanpe deyò pou bò eksepsyonèl yo. Epi ki pa kite moun ki vle vizite yo endiferan. So Mathurine a se jisteman youn nan yo. Saut Mathurine a kanpe deyò pou wotè enpresyonan li yo ak koule pwisan, kreye yon spektak mayifik natirèl. Kaskad dlo a, ki koule ak fòs nan yon pisin, se ki fòme ak dlo klè, turkwaz, pandan y ap bay yon anviwònman idilik ak lapè pou moun ki benyen la. Nan lòt mo, vizitè yo ka pwofite anviwònman mayifik sa a pou yo detann, piknik oswa naje nan dlo fre ak dinamize Mathurine Falls.

Èske w te konnen? Ayiti se premye repiblik nwa endepandan

Ayiti okipe yon plas inik ak ikonik nan listwa mondyal la kòm premye Repiblik nwa endepandan. Reyalite istorik sa a, ki anrejistre nan annal mond lan, se yon sous fyète pou pèp ayisyen an ak yon enspirasyon pou mouvman libète ak egalite atravè syèk yo. Ann dekouvri ansanm evènman ki te mennen nan fe istorik sa a ak enpak li sou sèn entènasyonal la.