Vandredi 26 jiyè 2024 sa a, je lemonn antye te vire sou Pari pou ouvèti Je Olenpik yo te espere anpil. Pandan drapo yo t ap vole ak eksitasyon te monte, Ayiti te kaptire atansyon ak imajinasyon plizyè milyon espektatè. Nan yon parad espektakilè, Ayiti te pwouve ke li te kapab fè konpetisyon ak pi gwo pouvwa nan mond lan, non sèlman sou teren jwèt la, men tou sou podium nan mòd ak kiltirèl.
Kuizin ayisyen an plen gou, koulè ak arom ki reflete istwa ak divèsite kiltirèl peyi a. Pami asyèt ki pi anblèm yo, “Diri sòs pwa ak legim” (diri, sòs pwa ak legim) parèt kòm yon vre trezò gastronomik. Plat sa a pi plis pase yon senp repa: li senbolize pataje, tradisyon ak kreyativite Ayisyen. Nan atik sa a, ann chèche konnen poukisa plat sa a popilè konsa e kisa ki fè li yon icon nan gastronomi ayisyen an.
Parlemant Fransèfòn Jèn (PFJ) se yon antite nan Asanble Pèymanman Fransèfòn (APF), ki li menm se yon antite nan Òganizasyon Entènasyonal Lafransèfòn (OIF). Li te fonde an 1999 pandan Somè Moncton nan Kanada, parlemant sa a pou jèn fransèfòn reprezante yon veritab opòtinite pou kreye lyen ant jèn ki soti nan mond lan fransèfòn. Sa a se yon veritab espas pou deba ak pran pozisyon an favè jèn yo ki pèmèt jèn fransèfòn yo tande vwa yo e patisipe aktivman nan bati avni Lafransèfòn nan. Òganizasyon an reyini de fason sekwansyèl, e nan chak edisyon, jèn ki soti nan prèske tout orijin fransèfòn reyini pou diskite sou pwoblèm kontemporaen ki afekte jèn mondyal la, tankou: prekaryete, mank de lafwa nan demokrasi, ki karakteze pa yon gwo kantite jèn ki pa vote pandan eleksyon yo, mank de angajman sivik, lit kont inegalite, sijè ki gen rapò ak chanjman klimatik, menm enpak rezo sosyal yo sou jèn yo. Li enpòtan pou remake ke, byenke desizyon ki pran pandan rankont sa yo pa gen estati obligatwa, yo rete epi yo se zouti pwisan pou dekri volonte reyèl ak bezwen jèn yo nan espas fransèfòn nan, ak objektif pou fasilite aksyon dirijan yo.
Jedi 15 me 2025 la, otèl Karibe a te òganize konferans lansman 4yèm edisyon konkou redaksyon nasyonal Sant Muse Ayiti a. Evènman sa a te dewoule an prezans manm Sant Miz la, tankou Pè Gilbert Peltrop, kowòdonatè konkou a, Mesye Arnold Antonin, envite espesyal edisyon sa a, ansanm ak reprezantan enstitisyon tankou Ministè Edikasyon Nasyonal la, reprezante pa Emmanuel Bernard, ki t ap pale nan non Minis Mesye Antoine Augustin; OPC a; Inivèsite Leta Ayiti a, reprezante pa Rektè Dieuseul Prédélus; ONAPÉ, ki reprezante pa Misye Hervé Boursiquot ; Pwotektè Sitwayen yo, Mesye Wilner Morin; ak reprezantan PNUD, BINUH, ak UNESCO, reprezante respektivman pa Mesye Xavier Michon, Armor BouBarkri (sou non Madmwazèl Maria Isabel Salvador), ak Madmwazèl Erica Francillon Célestin (sou non Mesye Éric Voli Bi), patnè Sant Miz la nan inisyativ sa a. Manm laprès yo te prezan tou.
Nan panorama dijital Ayiti a, Guy Alain Appolon parèt kòm yon figi esansyèl sitou nan domèn devlopman entènèt. Non li rezone kòm yon referans pou bon jan kalite ak inovasyon. Ki sa ki mete Appolon apa se kapasite li nan rantre atizay ak kòd, yon kapasite fòje pa talan miltip li yo, sitou kòm yon pent, designer grafik òdinatè ak mizisyen, ki ba li kreyativite ekstraòdinè.
Li pi evidan ke nan Petit-Goave espas medya yo absòbe nan rivalite ant Ratyèfè, trip chanpyon ak lambi gran lambi dlo, yon ansyen chanpyon. Wikenn ki sot pase a te yon lòt fwa ankò prèv irréfutable tansyon medya yo sou de gwoup rival sa yo. Avèk yon aparans ki sanble ak kanaval, klib fanatik premye a abiye ak yon chemiz blan, jip kout zoranj-jòn, kravat koulè wouj violèt, bòt nwa; lòt la abiye ak yon chapo tradisyonèl, jersey jòn, pantalon wouj, soulye tenis wouj oswa jòn. Maryaj koulè sa a ak gou kanaval se ekspresyon divèsite kiltirèl jan La Fontaine te di nan liv li istwa ak istwa kout "divèsite se deviz mwen." Fòmil sa a ka byen adapte ak rara a. Si se vre nan Léogane maryaj koulè sa a egziste depi lontan. Se pa mwens vre ke sa te fèt nan Petit-Goave paske nou te oblije tann gwo retou Ratyèfè an 2018 pou wè klib fanatik rara yo abiye yon fason diferan chak nouvo wikenn. Samdi pase a, plis pase yon moun te espere yon nouvo fas a fas ant Lambi gran dlo ak Ratyèfè paske dènye a te pran lank nan direksyon 2èm plenn lan ak dènye a, nan direksyon sant vil la. Mwens pase nan nenpòt lòt sikonstans, duel sa a nan tèt la te evidan Si pou kèk kòmantè se te yon opòtinite favorab pou Lambi pran revanj li sou rival li a konpare ak wikenn anvan an paske li te fè pwofil la byenke li te gen avantaj la. li te de kont youn (Lambi,chenn tamarin vs Ratyèfè). Gwo avantaj sa a pa t travay an favè yo paske èdtan ki te pase yo te travay kont yo, kòm prèv yo te al dòmi pandan ratyèfè te rete pou yo jwe pou pi piti 30 lòt tou. Etonan, men se pa etonan pandan reyinyon an ke mwens pase youn te tann lontan, nan Acul la ki pa lwen legliz Sen Jean-Baptiste, lambi te deside pa jwe ankò. Sepandan, daprè koutim ak kostim rara a lè gen de gwoup, moun ki sispann jwe an premye, montre feblès ak rann tèt. Kidonk, lòt moun ki opoze a pa bon ak bon moralite pa gen lòt chwa pou fè menm jan an. Sa rive pou ennyèm fwa fòmasyon gwo pouvwa a (lambi grand dlo) pa t kapab pran revanj sou rival li a. Pou anpil jounalis kiltirèl ki te prezan pou temwen evènman sa a pa t gen lang nan pòch yo pou bay enpresyon yo sou pèfòmans mons Ratyèfè. Sa a se pou Brignol, yon kòmantè kiltirèl ki te mande si Ratyèfè te gen dyab la nan kò l ’pou moun ki pi enkredilite yo te nan santi yo nan lajwa. Nan dimanch aswè mons animasyon sa a yon lòt fwa ankò kite mak li nan atizay la nan konesans li yo. Se sa ki esplike prèske inanimite nan mitan jounalis kiltirèl Petit-Goâve pou bay gwoup sa a premye plas pou pèfòmans li ak disiplin mizik li. Kidonk, pou wikenn sa a dapre sèk jounalis kiltirèl Petit-Goave ak apwobasyon anpil lòt kòmantè kiltirèl. Nou gen klasifikasyon sa a: 1er Ratyèfè 2yèm Grap Kenèp 3yèm Orgueil de la jeunesse
Rassemblement pour une Entente Nationale (REN) se yon òganizasyon sosyete sivil ayisyèn ki angaje l’ pou yon Ayiti ki pi jis, plis enklizif, epi plis pwospè. REN kwè tout bon vre ke chanjman Ayiti ap depann anpil sou angajman sitwayen li yo, espesyalman jèn yo ak fanm yo, ki se poto mitan demen, sitou paske yo okipe yon gwo pati nan popilasyon an. Se nan vizyon sa a REN mete aksan sou fòmasyon, sansibilizasyon ak mobilizasyon gwoup sa yo pou ede yo pran konsyans sou kapasite yo gen pou mete chanjman sou pye pou devlopman peyi a.
Ayiti, pèl nan Karayib la, pa janm sispann etone ak richès kiltirèl li yo, peyizaj kaptivan li yo ak, sitou, cuisine natif natal li yo. Chak plat rakonte yon istwa, yon eritaj ki pase de jenerasyon an jenerasyon, kote gou ekzotik ak tradisyon gastronomik melanje pou kreye yon eksperyans inoubliyab. Men yon seleksyon 25 pi bon plat ayisyen an 2025, pou w goute absoliman pandan pwochen vizit ou an Ayiti!
Nwèl an Ayiti se pi plis pase yon jou fèt kretyen: se yon opòtinite pou selebre solidarite, jenerozite ak inite nan fanmi ak kominote yo. Ayisyen fè peryòd sa a yon tan rasanbleman, pataje ak refleksyon sou valè esansyèl limanite. Atik sa a eksplore fason Nwèl ann Ayiti enkòpore valè sa yo nan pataje ak jenerozite atravè tradisyon inik, aksyon solidarite ak repa fèt.
Mèkredi 24 oktòb 2024, nan lokal Biwo Pwoteksyon Sitwayen an, sou Route de Bourdon, te dewoule 8èm mèkredi chèz Monferrier Dorval la. Pou rapèl, Chair Wednesdays se youn nan inisyativ yo pran nan kad Chèz Dwa Konstitisyonèl Monferrier Dorval, ki te etabli 12 Mas nan Konsèy Inivèsite Leta d Ayiti (UEH). Rektè a, Mesye Fritz Deshomme, se direktè teknik la. Pwofesè Henri Marge Dorléans, ansyen Minis Jistis, se direktè syantifik la, epi dwayen Fakilte Dwa ak Syans Ekonomik, Me Eugène Pierre Louis, okipe tou de pozisyon vis-prezidan teknik ak syantifik. Nou ta dwe remake tou ke de objektif prensipal chèz la se, sou yon bò, ankouraje memwa pwofesè Dorval, prezidan Asosiyasyon Bawo a nan epòk la, lach asasinen devan kay li, toupre sa prezidansyèl la. de fwa, 20 out 2020. Yon lòt bò, se yon kesyon pou ankouraje travay li te antreprann nan peyi a, kòm pwofesè Dwa Konstitisyonèl, nan bezwen pou opere yon chanjman konstitisyonèl pou fasilite. Gouvènans efikas ak pi bon jesyon enstitisyonèl Ayiti.
Siyifikasyon nan sans nan renmen Komin Prezidan Boniface Alexandre ak Martial CELESTIN pwodui yon atis ki gen talan. Wi, Ganthier kanpe kòm youn nan pi bon reprezantan li sou sèn entènasyonal la. "I Let You In" se yon tit ki mete konpleksite nan relasyon etewojèn atravè mond lan. Opus sa a, tou de pwovokan ak manyen, reveye lespri a, kò ak nanm. Mwen santi m pwofondman sou fason atis Igens VIL la, yon vrè figi anblèm nan Ganthier, evoke emosyon entans ak pwovoke refleksyon sou pwoblèm yo nan relasyon santimantal kontanporen. Chak vèsè konpozisyon sa a, ki ekri ansanm ak Dayvin Kaponda, gen mesaj pwofon sou tolerans anvè lòt moun, aspirasyon nou yo ak anbisyon nou yo, vrè fondasyon lanmou natif natal. Li se sans nan lavi. Malgre boulvèsan lavi chak jou ak malantandi inevitab nan relasyon moun, li raple nou ke “nan lavi mwen, toujou gen yon mwen; Mwen te eseye tout bagay. Menm si li pran yon etap tounen, mwen pare pou fè li. E si sa nesesè, m ap mete ajenou." Chantè a, ki te pase yon gwo pati nan adolesans li nan Galette-Chambon, premye seksyon minisipal nan komin Ganthier, ap travay kounye a nan endistri mizik fransè a. Li elokans ak abilman adrese triyang konplèks nan relasyon santimantal: sakrifis, tolerans ak kominikasyon. Travay remakab sa a merite tande tout kote; li enspire lafwa, refleksyon ak aksyon. Gensbe, ke yo rekonèt kòm Igens VIL, merite prim pou chante sa a. Gitaris, chantè, konpozitè ak akademisyen an Frans, li enkòpore yon melanj talan ki ra pou yon jèn ayisyen ki angaje nan domèn egzijan sa yo ki mande tan, sakrifis ak anpil enèji. Jodi a, Gensbe se nan pik li epi li pa janm abandone. Plis chante ap travay pou nou, mezanmi. Abònman ak Gensbe sou YouTube ak lòt platfòm. Li se san dout youn nan pi bon atis ayisyen pami gwo non entènasyonal yo. Mwen pral kite ou antre.
Nich nan mòn yo sipè nan rejyon sidès Ayiti, komin pitorèsk Cayes-Jacmel parèt kòm yon pèl ki ra, ofri yon eksperyans touristik ak kiltirèl enprenabl. Avèk peyizaj vèt kaka kleren li yo, eritaj kiltirèl rich ak aktivite enteresan, destinasyon sa a pwomèt yon vwayaj inoubliyab pou vwayajè k ap chèche otantisite ak bote natirèl. Le pli vit ke ou rive nan Cayes-Jacmel, ou pral kaptive pa bèl nan peyizaj li yo. Plèn yo ak ti mòn ki domine tèren an ofri yon spektak mayifik, ideyal pou randone pitorèsk ak pwomnad lantèman. Vil la tou plen nan vwa navigab kristal klè, pafè pou yon ti repo entérésan oswa yon sesyon lapèch ap detann. Eksplore santye yo kache epi kite tèt ou anchante pa divèsite biyolojik pwospere nan rejyon an, kote lanati ap gouvènen sipwèm. San yo pa bliye bèl plaj Kabic tankou "Ti Mouillage", kote sab amann ak dlo turkwaz envite detant ak espò nan dlo. Cayes-Jacmel chaje ak istwa rich ak kilti vibran, ki reflete nan tanp majestueux li yo ak legliz yo. Avèk plis pase trant-de tanp nan tout lafwa, ki gen ladan legliz Batis, Legliz Bondye ak legliz Katolik, vil la se yon senbòl divèsite relijye ak tolerans. Plonje tèt ou nan sot pase kaptivan rejyon an nan vizite tribinal majistra a ak estasyon lapolis, temwen eritaj politik ak legal li yo. Eksperyans eksitasyon nan lavi lokal lè w patisipe nan festival ki vivan ak evènman kiltirèl nan Cayes-Jacmel. Plonje tèt ou nan ritm antant mizik ayisyen an pandan selebrasyon kominotè yo, epi dekouvri atizana tradisyonèl nan mache lokal yo. Pa rate festival anyèl vil la, kote dans, gastronomi ak boza konbine pou kreye yon atmosfè fèstivite ak cho. Kit ou se yon renmen espò, fanatik avanti, oswa tou senpleman kap chèche detant, Cayes-Jacmel gen yon bagay yo ofri chak vwayajè. Jwe foutbòl oswa baskètbòl sou anplasman lokal yo, oswa danse lannwit lan nan youn nan bwat vivan nan vil la. Pou yon eksperyans natif natal, rantre nan yon levasyon lapèch ak moun nan lokalite yo, oswa eksplore mervey kache rejyon an nan yon vwayaj eksitan jeep. Avèk bote natirèl li mayifik, eritaj kiltirèl rich ak aktivite kaptivan, Cayes-Jacmel parèt kòm yon destinasyon touristik ak kiltirèl enkonparab an Ayiti. Kit ou ap chèche avanti, detant oswa dekouvèt kiltirèl, vil pitorèsk sa a pwomèt ou yon eksperyans inoubliyab, anprint ak sans nan lavi ayisyen an. S’angajè nan yon vwayaj nan kè a nan majik Cayes-Jacmel epi kite tèt ou anchante pa cham li yo.
Premye nasyon nwa ki te libere tèt li anba esklavaj ak pran endepandans nan men Lafrans an 1804 e ki te enfliyanse lòt mouvman liberasyon atravè mond lan, enspire lit pou libète ak egalite.
Ayiti beni ak peyizaj natirèl espektakilè, ki gen ladan plaj sab blan, mòn ak divèsite biyolojik rich.
Ayiti gen yon eritaj istorik rich, ki gen ladan sit tankou Sitadèl Laferrière ak Palè Sans-Souci, ki nan lis UNESCO Mondyal Eritaj.
Ayiti gen yon kilti rich ak divèsifye, enfliyanse pa eleman Afriken, Ewopeyen yo ak endijèn. Mizik, dans, atizay ak kizin ayisyen yo selebre atravè lemond.
