Mo “Ayiti” anrasinen pwofondman nan istwa ak kilti zile a, li reprezante plis pase yon non. Li senbolize yon idantite inik, eritaj ak jewografi. Men, ki sans vre mo iconik sa a? Ann eksplore orijin li yo, istwa li ak siyifikasyon senbolik li yo.
Pandan seremoni ouvèti Je Olenpik 2024 yo nan Pari, Ayiti te kaptive atansyon lemonn ak bèl rad. Inifòm atlèt ayisyen yo depase sa yo nan anpil nasyon enfliyan nan mòd ak konsepsyon. Rekonesans sa a se rezilta yon kolaborasyon eksepsyonèl ant designer vizyonè Stella Jean ak atis ki renome entènasyonalman Philippe Dodard. Forbes te konfime li: Ayiti te fè li sou podium pou rad ki pi remakab yo. Men, ki moun ki dèyè triyonf vizyèl sa a?
Ayiti, ak litoral espektakilè li yo ak peyizaj mayifik, se yon destinasyon chwa pou rayisab plaj selès yo. Peyi a, souvan neglije pou trezò natirèl li yo, se lakay yo nan kèk nan pi bèl plaj nan Karayib la. Soti nan detire sab amann ki kouvri ak pye kokoye rive nan ans sekrè ak izole, Ayiti ofri yon divèsite plaj ki pa pral manke sezi ou. Dekouvri pi ba a yon seleksyon nan pi bèl plaj peyi a, chak ofri yon eksperyans inik ak inoubliyab.
Pi gwo vale ann Ayiti rele Latibonit. Nich nan kè peyi a, fon sa a se yon vrè richès natirèl ak ekonomik pou nasyon an. Gras a tè fètil li yo, enpòtans li nan pwodiksyon agrikòl ak wòl li nan istwa ak kilti ayisyen an, Fon Latibonit la se yon kote ki anblèm nan plizyè sans. Nan atik sa a, nou pral eksplore karakteristik ki fè vale sa a yon trezò nasyonal.
Ayiti, pèl Zantiy yo, se yon zile Karayib ak yon istwa rich ak konplèks. Sepandan, estati espesyal li kòm premye nasyon nwa gratis nan mond lan ba li yon plas inik nan annal listwa yo. Ti zile sa a te sèn nan yon revolisyon ekstraòdinè ki te lakòz endepandans, konsa make kòmansman yon nouvo epòk pou kominote nwa a ak abolisyon esklavaj la. Ann fouye nan istwa kaptivan nesans premye repiblik nwa a, Ayiti. b~Epòk kolonyal la ak esklavaj~b Istwa Ayiti a remonte ak arive Ewopeyen yo nan 15yèm syèk la, lè Christopher Columbus te dekouvri zile a. Kolon Ewopeyen yo, sitou panyòl ak franse, te entwodui esklavaj pou eksplwate resous zile a, tankou sik, kafe ak koton. Popilasyon endijèn Ameriken endijèn yo te dezime, sa ki te prepare wout la pou enpòtasyon masiv esklav Afriken yo. b~Revolisyon ayisyen an~b Nan dat 14 out 1791, esklav ayisyen leve kont moun k ap opresè yo, sa ki te pwovoke Revolisyon ayisyen an. Sou lidèchip figi emblématiques tankou Toussaint Louverture, Jean-Jacques Dessalines ak Henri Christophe, esklav ensije yo te enflije defèt lame Ewopeyen yo, demontre yon rezistans feròs ak yon demand dezespere pou libète. b~Deklarasyon Endepandans lan ak kreyasyon Repiblik Ayiti~b 1ye janvye 1804, Ayiti te pwoklame endepandans li, li te vin tounen premye nasyon nwa gratis nan mond lan. Deklarasyon istorik sa a senbolize fen esklavaj la ak triyonf volonte yon pèp ki deside viv lib. Repiblik Ayiti te fèt nan lit ak san, revandike otonomi li an fas ak pouvwa kolonyal yo. b~Defi apre endepandans~b Sepandan, endepandans pa t vle di fen defi pou Ayiti. Peyi a te oblije fè fas a presyon ekstèn, reparasyon Lafrans te enpoze an echanj pou rekonesans endepandans li, osi byen ke ajitasyon entèn yo. Malgre obstak sa yo, Ayiti te fè efò pou konstwi yon nasyon lib e souveren. Istwa Ayiti a se istwa yon nasyon ki te simonte defi inonbrabl pou parèt kòm yon pyonye libète pou popilasyon nwa a. Revolisyon ayisyen an rete yon egzanp inik nan rezistans, kouraj ak detèminasyon, e Ayiti kontinye pote flanbo endepandans la nan mond kontanporen an. Eritaj ti zile Karayib sa a toujou rete jodi a, li raple mond lan libète se yon dwa inivèsèl ki ka genyen menm nan sikonstans ki pi difisil yo.
Kap-Ayisyen pral vibre nan ritm inovasyon, kreyativite, ak gastronomi ayisyèn! 3yèm edisyon OKAP Flavors la, òganize pa Sakapfet OKAP, ap fèt samdi 17 out 2025, nan Foyer d’Initiative et de Créativité (FIC), ke yo rekonèt kòm Kay Frè a, rue 18L nan Kap-Ayisyen. Evènman prensipal sa a mete aksan sou antreprenarya lokal la, richès kiltirèl ak gastronomik rejyon Gran Nò a, tout pandan l ap kreye opòtinite ekonomik pou rejyon an.
Ayiti, yo rele souvan "Pèl Zantiy yo", chaje ak trezò istorik, natirèl ak kiltirèl k ap tann pou l dekouvri. Nan 2025, poukisa pa eksplore destinasyon inik sa a, kote chak kwen rakonte yon istwa rich ak kaptivan? Men 20 kote eksepsyonèl ki pwomèt pou etone w epi rekonekte w ak bote ak istwa peyi sa a.
Plaj Petit-Goâve yo se vrè escape kotyè ann Ayiti. Nich sou kòt sidwès zile a, nan depatman Lwès Repiblik Ayiti a, vil Petit-Goâve genyen trezò natirèl yo souvan neglije: plaj bèl li yo. Meservey bò lanmè sa yo ofri moun nan lokalite ak vizitè espas pou detant ak lwazi kote sab amann rankontre dlo kristal klè nan lanmè a.
Pak an Ayiti se tou de espirityèl ak konvivial. Se yon moman refleksyon pou anpil moun, men tou yon okazyon sakre pou rasanble ansanm ak fanmi alantou yon repa espesyal, ki respekte tradisyon relijye Karèm yo. Pandan peryòd sa a, vyann disparèt nan plak yo, an favè pwason ak espesyalman mori, nan yon eksplozyon nan gou tipikman ayisyen.
VIH/SIDA rete yon gwo menas pou sante piblik, sitou pami jèn yo ann Ayiti. Fè fas ak reyalite sa a, LEAD-ACADEMY, yon òganizasyon ki te fonde an Desanm 2020 pa Dwinny Belval, angaje nan pwojè “KANPAY SANSIBILIZASYON POU GOUMEN KONT HIV/AIDS” (“Kanpay Sensibilizasyon Konbat VIH/SIDA”). Inisyativ sa a, ki te lanse nan kad Jounen Mondyal VIH/SIDA, vize mobilize timoun lekòl Kafou yo epi ankouraje konpòtman responsab devan epidemi sa a.
Diri kole ak pwa, anblèm cuisine ayisyen an, te fèk rekonèt pa prestijye magazin gastronomik Taste Atlas kòm youn nan pi bon plat ki baze sou pwa nan mond lan. Distenksyon sa a mete aksan sou youn nan plat ki pi renmen an Ayiti, kote diri ak pwa konbine pou bay yon eksperyans gastronomik rich ak rekonfòtan.
Nich sou kòt sid Ayiti, Jakmèl se yon vil ki pa janm sispann sedui ak bote natirèl li, achitekti kolonyal li ak enkwayab richès atistik li. Yo rele Jakmèl kapital kiltirèl peyi Dayiti, se yon kote kreyativite ap fleri e chak kwen lari sanble rakonte yon istwa inik. Chèche konnen kisa vil atistik sa a gen pou l ofri ak poukisa li merite yon plas espesyal nan pwochen vwayaj ou an Ayiti.
Ayiti, yon zile Karayib la, pote nan li yon istwa ekstraòdinè ki fè rezonans atravè tout laj yo. Pi bon li te ye paske yo te sèn nan premye revòlt esklav siksè nan istwa modèn, nasyon sa a te kite yon mak ki pa efase sou kou limanite. Istwa Ayiti remakab non sèlman pou endepandans revolisyonè li, men tou pou enpak li sou mouvman liberasyon ak lit pou jistis sosyal atravè lemond.
Premye nasyon nwa ki te libere tèt li anba esklavaj ak pran endepandans nan men Lafrans an 1804 e ki te enfliyanse lòt mouvman liberasyon atravè mond lan, enspire lit pou libète ak egalite.
Ayiti beni ak peyizaj natirèl espektakilè, ki gen ladan plaj sab blan, mòn ak divèsite biyolojik rich.
Ayiti gen yon eritaj istorik rich, ki gen ladan sit tankou Sitadèl Laferrière ak Palè Sans-Souci, ki nan lis UNESCO Mondyal Eritaj.
Ayiti gen yon kilti rich ak divèsifye, enfliyanse pa eleman Afriken, Ewopeyen yo ak endijèn. Mizik, dans, atizay ak kizin ayisyen yo selebre atravè lemond.
