Ayiti ap fè tit nan lemonn. E sa pa bon nouvèl. Eksplwatasyon ayisyen yo raman reveye anpil enterè, men toujou gen yon tandans pou lonje dwèt sou abi yo, koule lank pou brase pikan nan bò, emèt an bouk pou retransmèt dezòd k ap rache. Pa gen okenn medya pou fè amand pou rezistans pèp sa a fè tèt di. Pa gen moun ki souliye rezistans feròs ki sèvi kòm gaz pou pèp sa a sispann nan ravin lanmò yo. E si sa a se te nan yon sèten mezi sèl fason pou pale sou peyi sa a finalman atire atansyon? Se 26 jiyè 2024. Je olenpik yo fèk kòmanse an Frans. 33yèm Olympiad modèn nan. Dekontrakte, dapre Forbes Magazine, Ayiti klase pami dis nasyon ki gen pi bon kostim, ak fyète nan twazyèm plas. Anmenmtan, a kilomèt de Lafrans, sou “Zile dezòd malen orchestrated”, Ayisyen pa menm reyalize nan ki pwen rekonesans sa a fwontyè ak iwoni. Yon paradoks ki gen evokasyon, enpopilè, gen anpil chans pou fè dezagreyab. Yon imaj ayeryen montre vil Pari nan tout bèl li, eklere tankou pòtay paradi a, ki reflete tout grandè Lafrans, tout mayifisans li te akeri pandan syèk yo, san omisyon kontribisyon nan san koule pa ’machin nan terib. nan kolonizasyon. Mwen fèmen zye mwen, mwen tounen nan tan, mwen wè ankò ti gason sa kite poukont li, pèdi san yo pa menm konnen li, kondane nan echèk san yo pa menm konprann li. Apre sa, gen lòt yo. Ti gason nan menm sitiyasyon an, oswa pi mal. Entèdi nan sosyete a, yo pa konnen ki sa lavi a sere pou yo. Yo fòme klas elegant moun majinalize yo, nan kapasite yo kòm kannay, bon pou anyen, ak kannay ki detounen nan bèl nan sosyete a. Kontras sa a atire mwen, e mwen mande pou yon ti moman si moun ki fè eksperyans dezòd la soti deyò yo konprann enjeux yo ak reyalite a nan sitiyasyon an. Anplis de sa, mwen sanble ke menm majorite ayisyen k ap viv sou teritwa a pa gen okenn lide sou aspè fondamantal ak esansyèl nan sitiyasyon an.
Kolektif Légendaires, ki baze nan Montréal, anonse selebrasyon ak komemorasyon 100 an néyèswa Coupé Cloué ak Celia Cruz, ki fèt respektivman 16 me pou Coupé Cloué ak 21 oktòb pou Celia Cruz. Jès sa a, ki byen merite, pou de gwo figi sa yo nan mizik Karayib la, se yon demonstrasyon sou mak yo kite nan mond lan apre yo te pase sou latè sa a. Lè nou sonje kontribisyon yo nan mond mizikal la ak bèl simbolis yo reprezante nan vwa yo pou peyi yo chak, komemorasyon sa a se yon opòtinite pou selebre idantite yo ansanm ak mizik yo. Evènman prensipal yo pwograme nan kad komemorasyon sa a ap dewoule respektivman 28 fevriye, 10 me ak 18 oktòb. Evènman 28 fevriye a nan Kay Ayiti ki nan #3245, avni Émile-Journault ap make lansman fèt sa yo pou onore tou de atis yo. Genyen tou yon Gala 10 me an onè wa Coupé ak 18 oktòb an onè Reine Cubaine.
“Ayiti ak jeni enkwayab li” se gwo konpetisyon vil Lowell, Massachusetts, te gen plezi òganize le 5 oktòb la. Oganize pa IVAP Ayiti, yon òganizasyon ki, malgre anpil difikilte, rete fidèl ak misyon li. IVAP kwè byen fèm ke nouvo Ayiti a deja ekri yon kote, e se nou menm, nan aksyon nou, pou nou fè l tounen yon reyalite e toujou mete aksan sou li. Pakonsekan nesesite pou òganize yon konpetisyon konsa.
Ayiti, bijou sa a nan Karayib la, se li te ye pou istwa revolisyonè li yo, kilti vibran li yo ak peyizaj sansasyonèl. Men, konbyen moun k ap viv nan peyi sa a ki rich nan tradisyon ak divèsite? Atik sa a eksplore popilasyon Ayiti kounye a ak fason li te chanje sou tan, pandan li bay yon apèsi sou defi ak opòtinite ki gen rapò ak demografik li yo.
Ayiti, yon peyi ki sitiye nan Karayib la, se yon destinasyon eksepsyonèl ki gen yon istwa rich, kilti vibran ak bèl peyizaj. Men yon lis moniman istorik ak bèl kote pou w vizite ann Ayiti pou w plonje w nan tè sa a ki chaje ak trezò.
Coupé Cloué, ki gen non reyèl Jean Gesner Henry, se yon jeni nan mizik ayisyen an, tou de chantè ak mizisyen, mak li nan panteon mizik Ayiti a se bò kote non yo ki pi prestijye, tankou Nemours Jean-Baptiste, Robert Sico et al.
Ayiti okipe yon plas inik ak ikonik nan listwa mondyal la kòm premye Repiblik nwa endepandan. Reyalite istorik sa a, ki anrejistre nan annal mond lan, se yon sous fyète pou pèp ayisyen an ak yon enspirasyon pou mouvman libète ak egalite atravè syèk yo. Ann dekouvri ansanm evènman ki te mennen nan fe istorik sa a ak enpak li sou sèn entènasyonal la.
Ayiti, yon zile Karayib la ki gen gwo siyifikasyon istorik, yo konnen kòm premye repiblik nwa gratis nan mond lan. Vwayaj tumultuous li a, ponctué pa revòlt, lit pou libète ak endepandans, kite yon mak ki pa efase nan annal istwa lemonn.
Ayiti se yon peyi ki pa janm sispann kaptive ak istwa rich li, kilti pwosede ki vibwan li yo ak bèlte natirèl li mayifik. Byenke souvan enkoni, Ayiti chaje ak trezò ki merite yo dekouvri. Peyi inik Karayib sa a, ki make pa syèk nan istwa, divès kilti ak peyizaj mayifik, ofri yon eksperyans vwayaj inoubliyab. Swiv nou pou dekouvri bijou pèp ayisyen sa a.
Ayiti, ofisyèlman Repiblik Ayiti (Ayiti an kreyòl), se yon peyi nan Gran Zantiy yo. Avèk yon zòn nan apeprè 27,750 kilomèt kare, li se twazyèm pi gwo peyi nan Karayib la apre Kiba ak Repiblik Dominikèn. Ayiti pataje yon fwontyè tè 360 kilomèt ak Repiblik Dominikèn, sa ki ranfòse lyen ak distenksyon kiltirèl ant 2 nasyon ki koabite sou zile Ispanyola. Litoral Ayiti a lonje apeprè 1,770 kilomèt, fwontyè Oseyan Atlantik la nan nò ak Lanmè Karayib la nan sid. Zile sa a plen trezò istorik, bèl peyizaj natirèl ak yon kilti pwosede ki vibwan vo eksplore. Dekouvri gem Karayib sa a avèk nou.
An Ayiti, diri se yon eleman prensipal nan kuizin lan. Li se jwi nan tout fòm li yo, soti nan diri kolan nan diri ak djon djon. Men, nan aswè a, pa gen anyen tankou labouyl diri pou yon soupe limyè ak kalme. Prepare ak diri byen kwit, lèt, sik ak epis santi bon tankou kannèl ak noutmèg, sa a labouyl krèm se yon trete reyèl. Gen kèk moun ki ajoute bè oswa zès sitwon pou plis gou.
Festival Djaz Jakmèl la, youn nan evènman kiltirèl ki pi prevwa nan ane a ann Ayiti, retounen an fòs ak 8èm edisyon li. Òganize pa asosyasyon kiltirèl ki gen menm non an, sou direksyon Richecard Cine, prezidan fondatè, festival la ap dewoule 30 avril 2024 nan vil pitorèsk Jakmèl, konnen pou richès eritaj atistik ak kiltirèl li.
Dimanch 6 avril 2025, Karibe Convention Center nan Juvénat tounen yon veritab tanp kiltirèl pou fèmen 18yèm edisyon Festival Entènasyonal Jazz Pòtoprens (PAPJAZZ). Ane sa a, festival la te dewoule sou tèm "PAP JAZZ it UP", e se te nan twa sit ki sitiye prensipalman nan komin Pétion-Ville ke festival sa a te dewoule antyèman. Yon referans fèt nan Kwartye Latin, nan Sant Kiltirèl Ayiti-Brezil ak nan Otèl Karibe. Akòz sitiyasyon ki pa twò bon nan sant vil Pòtoprens nan dènye tan yo, yo te oblije abandone sit Enstiti Franse a. Sepandan, nou ka toutafè kalifye 18yèm edisyon Pap Jazz sa a kòm yon siksè. Se vre, festival sa a ki deja tounen yon evènman enpòtan nan ane ayisyen an, te make ane sa a sitou pa gwo rezilyans ak tenasite òganizatè yo ki te kapab adapte yo ak ritm peyi a pou yo ka satisfè festivalye fidèl yo. Malgre kontèks difisil la, festivalye sa yo pa t kite okenn opòtinite pou yo sove soti nan lavi difisil yo gras a mizik. Li enpòtan tou pou sonje ke 18yèm edisyon Pap Jazz la te reyalize apre de fwa li te repoze, nan kòmansman ane sa a, kote dènye a menm te fèt nan mwa mas paske de ensekirite. Se konsa, li apwopriye pou nou kalifye reyalizasyon moniman Foundation Haïti Jazz ak patnè yo kòm yon eksploatasyon eksepsyonèl, paske yo pa t dekouraje e yo te montre yon tenasite eksepsyonèl, pandan y ap adapte yo pou ofri Pòtoprens ak anviwònman li yo moman sa a nan devlopman, malgre doulè gwo vil la, atravè mizik. Yon pwogram ki sou nivo Ane sa a, òganizatè Pap Jazz yo te mete anpil aksan sou sa ke festival la dwe eksepsyonèl. Lè yo konsidere sitiyasyon difisil peyi a ap travèse depi kèk tan, Joelle Widmaier, direktè atistik festival la, te mete aksan sou depi nan konferans pou laprès ke yo te konsyan de sitiyasyon sa a. Se poutèt sa ane sa a, anplis atelye ak pèfòmans atis yo, te gen inisyativ tankou "Jazz pour Timoun" (Jazz pou timoun), "Jazz pour les enfants déplacés à cause de la violence dans les camps" (Jazz pou timoun deplase akòz vyolans nan kan), oswa "Mur de l’engagement" (Miray Angajman). Dènye inisyativ la te gen pou objektif ankouraje festivalye yo pran angajman pou byennèt peyi a atravè yon mesaj ekri ke yo ta pataje pita sou rezo sosyal.
Premye nasyon nwa ki te libere tèt li anba esklavaj ak pran endepandans nan men Lafrans an 1804 e ki te enfliyanse lòt mouvman liberasyon atravè mond lan, enspire lit pou libète ak egalite.
Ayiti beni ak peyizaj natirèl espektakilè, ki gen ladan plaj sab blan, mòn ak divèsite biyolojik rich.
Ayiti gen yon eritaj istorik rich, ki gen ladan sit tankou Sitadèl Laferrière ak Palè Sans-Souci, ki nan lis UNESCO Mondyal Eritaj.
Ayiti gen yon kilti rich ak divèsifye, enfliyanse pa eleman Afriken, Ewopeyen yo ak endijèn. Mizik, dans, atizay ak kizin ayisyen yo selebre atravè lemond.
