KOJES se yon asosyasyon jèn san bi likratif ki te fonde an Novanm 2020 nan Cité Soleil. Pi gwo bidonvil an Ayiti ak nan Karayib la. Depi okòmansman, KOJES te angaje nan pwomosyon edikasyon, kilti ak fòmasyon atravè plizyè inisyativ. Youn nan pwojè prensipal li yo se yon espas pou deba sosyal ak kiltirèl ki pèmèt anpil jèn rankontre epi diskite sou pwoblèm sosyal yo. Malgre ke afwontman ki te rekòmanse andedan Cité Soleil an Septanm 2022 yo te bloke kolòn sa a tanporèman, KOJES te kapab reprann tèt li lè li te lanse konkou ekri lèt KOJES la, ki te vize retabli lyen presye sa a ant jèn yo atravè literati. Jodi a, asosyasyon an ap lanse yon nouvo defi ak Festival Jèn Soley la, ki pral dewoule soti 20 pou rive 22 septanm 2025, sou tèm evokatif la: "Di pou egziste." Pami envite ki pral patisipe nan festival sa a, nou ka mansyone pami lòt moun selèb Lyonel Trouillot, powèt talan Carl Henry Burrin, jèn powèt slam Pacôme Emmanuel, romansye Louis Bernard Henry, powèt Inima Jeudi, ak jèn powèt Adlyne Bonhomme.
VIH/SIDA rete yon gwo menas pou sante piblik, sitou pami jèn yo ann Ayiti. Fè fas ak reyalite sa a, LEAD-ACADEMY, yon òganizasyon ki te fonde an Desanm 2020 pa Dwinny Belval, angaje nan pwojè “KANPAY SANSIBILIZASYON POU GOUMEN KONT HIV/AIDS” (“Kanpay Sensibilizasyon Konbat VIH/SIDA”). Inisyativ sa a, ki te lanse nan kad Jounen Mondyal VIH/SIDA, vize mobilize timoun lekòl Kafou yo epi ankouraje konpòtman responsab devan epidemi sa a.
Nan papòt bèl Baie de l’Acul du Nord an Ayiti se yon oasis trankilite ak bote natirèl: Camp Louise, plis afeksyon ke yo rekonèt kòm Saint Michel Beach. Avèk sab nwa li yo ak houle bri, plaj sa a ofri yon eksperyans enchante ki kaptire lespri sovaj lanati. Le pli vit ke ou mete pye sou rivaj sa a mayifik, ou ap anvlope pa yon atmosfè nan mistè ak trankilite. "Ajoupas yo" ki chaje sou plaj la se lakay yo nan restoran modès k ap sèvi espesyalite lokal yo, soti nan pwason fre griye nan konk sukulan. Avèk chak mòde, ou goute fizyon ekskiz nan gou natif natal ki selebre richès gastronomik Ayiti. Sou bò dwat ou a, Majestic chita restoran "M&M" la, pare pou pran plezi boujon gou ou yo ak espesyalite irézistibl li yo, ki disponib pou sèvi ou nan fen semèn nan, kouwone jou plaj ou ak yon nòt gastronomik ekskiz. Malgre li pwoksimite ak vil kap ajite nan vil Okap, ki sitiye jis 26 kilomèt lwen, Kan Louise sanble tankou yon mond apa. Aksesib tou de pa wout ak pa lanmè, pa jet ski soti nan plaj vwazen Gaderas ak Labadie, plaj sa a ofri yon chape akeyi soti nan ajitasyon an nan lavi chak jou. Kit ou ap chèche avanti, detant oswa tou senpleman koneksyon ak lanati, Camp Louise pral satisfè tout dezi ou yo. Dlo turkwaz li yo envite ou naje, plaj sab li yo envite ou detann, ak atmosfè cho li yo enspire sezi. Pou vwayajè k ap chèche eksperyans natif natal ak peyizaj mayifik, Camp Louise pwouve li se yon trezò kache ki vo dekouvri ak selebre. Kidonk, kite tèt ou pran pa maji kaptivan pèl ra sa a nan kè Bay Acul du Nord, epi kite enkyetid ou yo flote ak vag ki dousman karese rivaj li yo.
An 1804, Ayiti te soti nan flanm revolisyon an kòm premye repiblik nwa endepandan nan mond lan, men libète li ta vini nan yon pri apik. Lafrans, yon ansyen pouvwa kolonyal, te òkestre yon revanj ekonomik san parèy, tise yon rezo eksplwatasyon ak enjistis ki ta anpeche devlopman Ayiti pou jenerasyon. Relasyon toksik sa a, ki te make pa ekstòsyon ak vyolans, non sèlman te fòme desten yon nasyon, men tou te ranpli kès yon lòt, kite gwo mak ki pèsiste jouk jounen jodi a. Plonje tèt ou nan istwa sa a, yon istwa kaprisan sou Evaris kolonyal ak detèminasyon, ki fè nou sonje enpòtans pou nou pa janm bliye enjistis nan tan pase yo ak enpak dirab yo sou mond nou an jodi a.
Lajwa a, Csimon Publishing, ki dirije pa Dr. Cherlin Simon, ap anonse ak anpil eksitasyon kreyasyon yon filyal Csimon Publishing ann Ayiti. An reyalite, yon ekip jesyon, ki vize pou ranfòse apwòch li anvè jèn otè Ayisyen yo, te mete sou pye pa konpayi manman an, ki nan eta Virginia, Etazini. Objektif inisyativ sa a se pou sipòte pi byen otè li yo, espesyalman jèn yo, epi ofri yo asistans serye pou ankouraje kreyativite yo epi ede yo devlope. Komite a la pou pi byen kowòdone aksyon kay piblikasyon an pou benefis yo. Sa a aliman ak vizyon Csimon Publishing nan patisipe aktivman nan leve kilti literè Ayisyen sou yon echèl mondyal, pandan y ap mete talan Ayisyen an avan epi kreye yon pon ant Ayiti ak rès mond lan ki konstitye kilti mondyal la. Li enpòtan pou sonje ke pami plis pase 150 liv ke Csimon deja pibliye, pifò se travay otè Ayisyen k ap viv an Ayiti.
Pèp Ayisyen an pwoklame Konstitisyon sa a: Pou garanti dwa inaliénabl ak inalienabl yon moun nan lavi, libète ak pouswit bonè; an akò ak Lwa Endepandans li nan 1804 ak Deklarasyon Inivèsèl Dwa Moun nan 1948. Konstitye yon nasyon ayisyen sosyalman jis, ekonomikman lib e politikman endepandan. Pou reetabli yon eta ki estab ak fò, ki kapab pwoteje valè, tradisyon, souverènte, endepandans ak vizyon nasyonal la. Pou tabli demokrasi ki enplike pliryèl ideyolojik ak altènasyon politik ak afime dwa enviolab pèp ayisyen an. Ranfòse inite nasyonal la, nan elimine tout diskriminasyon ant popilasyon vil yo ak popilasyon riral yo, atravè akseptasyon nan kominote a nan lang ak kilti ak nan rekonesans dwa pou pwogrè, enfòmasyon ak edikasyon, sante, travay ak lwazi pou tout sitwayen. Pou asire separasyon ak distribisyon Harmony Pouvwa Leta yo nan sèvis enterè fondamantal ak priyorite nasyon an. Etabli yon rejim gouvènman ki baze sou libète fondamantal ak respè dwa moun, lapè sosyal, ekite ekonomik, konsiltasyon ak patisipasyon tout popilasyon an nan gwo desizyon ki afekte lavi nasyonal, atravè desantralizasyon efikas.
Joseph-Auguste Anténor Firmin te fèt 28 oktòb 1850 Okap, nan yon Ayiti ki te fèk emansipe anba jouk kolonyal la, li te mouri 19 septanm 1911 a laj 60 an nan ekzil. Li se san dout youn nan figi entelektyèl ki pi anblèm nan tan li. Lavi li, ki make pa yon karyè eksepsyonèl nan domèn politik, literè ak diplomatik, montre jeni yon entelektyèl ayisyen ki gen kontribisyon ki kite yon mak ki pa efase sou listwa.
Ayiti, bijou sa a nan Karayib la, se li te ye pou istwa revolisyonè li yo, kilti vibran li yo ak peyizaj sansasyonèl. Men, konbyen moun k ap viv nan peyi sa a ki rich nan tradisyon ak divèsite? Atik sa a eksplore popilasyon Ayiti kounye a ak fason li te chanje sou tan, pandan li bay yon apèsi sou defi ak opòtinite ki gen rapò ak demografik li yo.
Ete se sezon pafè a pou eksplore destinasyon plaj, ak Ayiti, ak plaj selès li yo, se kote ki pafè pou yon chape twopikal. Bijou sa a nan Karayib la ofri yon varyete de plaj sipè ki pral pran plezi rayisab solèy, dlo turkwaz ak sab amann. Dekouvri trezò kache yo ak bagay ki dwe wè nan kòt ayisyen an pou yon ete inoubliyab.
Ayiti, ki rich nan istwa ak kilti, selebre plizyè jou fèt nasyonal pandan tout ane a. Selebrasyon sa yo reflete idantite ak detèminasyon pèp ayisyen an, ki make moman kle nan istwa yo epi onore tradisyon yo. Aprann sou fèt nasyonal ki pi enpòtan an Ayiti, siyifikasyon yo ak fason yo selebre yo.
Nan kè majeste topografi ayisyen an, se yon bèl pyè bèl natirèl: Lake Péligre. Nich nan mòn yo nan rejyon santral Ayiti, lak atifisyèl sa a se yon bèl bagay pou rezidan lokal yo ak vizitè sezi menm jan. Soti nan kreyasyon istorik li rive nan enpòtans ekolojik li nan kontanporen, ann eksplore ansanm richès Lak Péligre. Orijin ak Istwa: Lac de Péligre se rezilta yon pwojè jeni anbisye ki te antreprann nan ane 1950. Nan epòk sa a, gouvènman ayisyen an, an kolaborasyon ak patnè entènasyonal yo, te antreprann konstriksyon baraj Péligre la sou rivyè Latibonit. Objektif prensipal la se te bay Ayiti gwo echèl elektrisite pandan y ap reglemante inondasyon rivyè pou pwoteje tè agrikòl anval. Ekoloji ak divèsite biyolojik: Anplis itilite li kòm yon sous enèji idwolik, Lake Péligre se lakay yo nan divèsite ekolojik rich. Dlo kalm nan lak la bay yon abita vital pou yon varyete de espès pwason natif natal, sipòte kominote lapèch lokal yo. Anplis de sa, forè ki antoure yo ak ti mòn ki sou fwontyè lak la se kay divès flora ak fon, ki kontribye nan prezèvasyon ekosistèm rejyonal la. Touris ak lwazi: Pou amater deyò ak amater lanati, Lake Péligre ofri yon foul moun nan opòtinite lwazi. Vizitè yo ka jwi vwayaj bato lapè sou dlo trankil nan lak la, ofri opinyon panoramique sou mòn ki antoure yo. Anplis de sa, santye randone nan forè kaka kleren pèmèt randone yo eksplore bote natirèl zòn nan. Lake Péligre reprezante pi plis pase yon senp kò dlo atifisyèl. Li se yon temwayaj vivan nan entèlijans imen ak bote natirèl Ayiti. Kòm yon destinasyon touris émergentes, li ofri vizitè yo yon eksperyans Immersion nan lanati, pandan y ap mete aksan sou enpòtans enpòtan nan konsèvasyon anviwònman an. Lè nou prezève trezò natirèl sa a, nou tou prezève avni dirab planèt nou an.
Depi lontan yo te konpwann ayisyen yo lè yo te trete bèt yo, sitou bèt kay tankou chat ak chen. Sepandan, verite a se, Ayisyen gen yon gwo afeksyon pou konpayon bèt yo, e lyen sa a reflete nan fason yo pran swen ak nouri bèt kay yo. Soti nan zòn riral yo rive nan katye iben yo, bèt kay yo souvan konsidere kòm yon pati nan fanmi an, ak Ayisyen ki montre devouman imans nan byennèt yo. Men kèk aspè kle ki mete aksan sou relasyon solid Ayisyen genyen ak bèt kay yo.
René Depestre te fè premye rankont li ak solèy ayisyen an nan dat 29 out 1926 nan Jakmèl, yon gwo vil bò lanmè nan sidès Ayiti ki te akeyi nesans li. Li fè etid prensipal li ak Frè Enstriksyon Kretyen Jakmèl. Apre lanmò papa l an 1936, li kite manman l ak frè ak sè l pou l viv ak grann manman l. Li te fè etid segondè li nan lekòl segondè Alexandre Pétion nan Pòtoprens an 1944. Jodi a, li abite an Frans, peyi natiralizasyon li pandan plizyè deseni, e li rete yon gwo espri kreyatif, entelektyèl ak gwo temwen nan yon epòk trè. enpòtan nan istwa imen.
Festival Ayiti Mond se yon gwo evènman kiltirèl ki vize mete an valè panse, memwa ak kreyasyon pèp ayisyen an, nan mitan vil Pari. Depi kèk ane, entelektyèl ayisyen Chadrac Charles ak ekip li ap pote inisyativ sa a, ki se yon espas pou pawòl, transmisyon ak refleksyon. An 2025, katriyèm edisyon an ap dewoule sou tèm sa a ki cho anpil : « Repare mond lan », e l ap fèt soti 25 jen pou rive 11 jiyè nan kapital fransè a. Gaël Octavia, ki ranpòte Pri Goncourt nouvèl 2025 la, ap envite onè. Bò kote li, plizyè lòt zanmi koz ayisyen an ak vwa pwisan nan literati ayisyèn lan ap reyini. Tankou : jeyograf Jean-Marie Théodat, Louis-Philippe Dalembert, Rocé, Mélissa Laveaux, Marie-Yemta Moussanang, Makenzy Orcel, Françoise Vergès, Lyonel Trouillot, Nicolas Idier, Nathania Périclès, Vladimir Delva, Sandra Dessalines, Claude Saturne, Kébert Bastien, Jude Joseph… ak anpil lòt ankò. Y ap rann omaj tou a Frankétienne ak Anthony Phelps, de gran ewo literati ayisyèn lan ki mouri ane sa a.
Chèz Dwa Konstitisyonèl Monferrier Dorval la se yon inisyativ gwo entansite entelektyèl, ke Inivèsite Leta d Ayiti (UEH), pran atravè lidèchip rektora li a, an akò ak dirijan Fakilte Dwa ak Syans ekonomik (FDSE). Objektif prensipal inisyativ la se pou onore ak perpétuer memwa vanyan ak briyan Pwofesè Monferrier Dorval, ki te asasinen nan sikonstans twoub sa gen plis pase twazan. E nan objektif pou fè yon kontribisyon syantifik nan gwo deba ki ap travèse sosyete ayisyen an depi anviwon dizan sou bezwen chanje oswa ou pa, konstitisyon 29 mas 1987 la te amande 11 me 2011 la. eseye aplike li de preferans. Si li ta dwe chanje, si chanjman sa a ta dwe radikal, sinon kisa li ta dwe genyen an tèm de chanjman nan yon nouvo lwa paran pou yon pi bon òganizasyon enstitisyon an Ayiti. Se pwofesè Henri Marge ki prezide chèz la syantifikman. Dorléans, (aktyèl chèf AFPEC), epi li se vis-prezidan dwayen fakilte lwa ak syans ekonomik yo, Me Eugène Pierre Louis. Prezidan an pran fòm yon seri konferans ak deba (15 an total), ki dewoule nan lokal biwo pwoteksyon sitwayen OPC, sou non Mèkredi Prezidan Dorval Monferrier. Se nan sans sa a pou senkyèm edisyon Chair Wednesday (ki te dewoule mèkredi 9 oktòb 2024 la nan OPC, an prezans pwotèktè sitwayen an, Me Renan Hédouville), atansyon te plase sou edikasyon nan deba ki antoure. devlopman posib yon nouvo konstitisyon pou Ayiti. 5yèm rankont sa a te dewoule sou tèm: "Edikasyon, Ansèyman, Rechèch, Syans ak Teknoloji". Konferans la te modere pa twa gran nan kominote entelektyèl ayisyen an, ki gen ladan de pwofesè eminan nan UEH a, nan ka sa a, Pwofesè Odonel Pierre Louis, direktè akademik nan École Normale Supérieure (ENS); vis-rektè UEH a, Pwofesè Jacques Blaise. Entèvansyon yo te swiv pa direktè enstiti nasyonal fòmasyon pwofesyonèl (INFP) Mesye Dikel Delvariste.
Premye nasyon nwa ki te libere tèt li anba esklavaj ak pran endepandans nan men Lafrans an 1804 e ki te enfliyanse lòt mouvman liberasyon atravè mond lan, enspire lit pou libète ak egalite.
Ayiti beni ak peyizaj natirèl espektakilè, ki gen ladan plaj sab blan, mòn ak divèsite biyolojik rich.
Ayiti gen yon eritaj istorik rich, ki gen ladan sit tankou Sitadèl Laferrière ak Palè Sans-Souci, ki nan lis UNESCO Mondyal Eritaj.
Ayiti gen yon kilti rich ak divèsifye, enfliyanse pa eleman Afriken, Ewopeyen yo ak endijèn. Mizik, dans, atizay ak kizin ayisyen yo selebre atravè lemond.
