VIH/SIDA rete yon gwo menas pou sante piblik, sitou pami jèn yo ann Ayiti. Fè fas ak reyalite sa a, LEAD-ACADEMY, yon òganizasyon ki te fonde an Desanm 2020 pa Dwinny Belval, angaje nan pwojè “KANPAY SANSIBILIZASYON POU GOUMEN KONT HIV/AIDS” (“Kanpay Sensibilizasyon Konbat VIH/SIDA”). Inisyativ sa a, ki te lanse nan kad Jounen Mondyal VIH/SIDA, vize mobilize timoun lekòl Kafou yo epi ankouraje konpòtman responsab devan epidemi sa a.
Divèsite relijye Ayiti se yon aspè esansyèl nan idantite kiltirèl li, men Krisyanis, e sitou Katolik, se relijyon ki pi popilè nan peyi a. Ak rasin li byen fon nan istwa kolonyal, espirityalite ayisyen an rich tou ak pratik kiltirèl inik, tankou Vodou, ki ansanm ak kwayans kretyen. Nan atik sa a, nou eksplore istwa, pratik ak figi kle alantou relijyon an Ayiti.
Schneider Léon Hilaire se yon jèn pent ayisyen ki gen yon talan eksepsyonèl, fòme nan prestijye Sant Atizay nan Pòtoprens. Depi kòmansman li, li te kaptire kè moun ki renmen atizay nan kapital ayisyèn nan, li te fè yon enpresyon pozitif rapid sou sèn atizay lokal la. Talan li, ki sòti nan richès ak divèsite kilti ayisyen an, pa limite sèlman nan fwontyè Ayiti. An reyalite, apre yon egzibisyon ki te gen anpil siksè nan Pari ane pase a, travay Schneider Léon Hilaire jwenn yon nouvo plas pou li devlope zèl li, pou li kontinye atire moun atravè oseyan yo.
Anvan Kristòf Kolon te rive an 1492, Ayiti te deja abite pa yon pèp ki te gen yon relasyon pwofon ak tè a ak lanati: Tainos yo. Premye abitan sa yo kite yon eritaj kiltirèl ak espirityèl ki kontinye enfliyanse idantite ayisyen an. Ann chèche konnen kiyès Tainos yo ye, fason yo viv, ak sa yo pote nan listwa Ayiti.
Ayiti, yon zile Karayib la, pote nan li yon istwa ekstraòdinè ki fè rezonans atravè tout laj yo. Pi bon li te ye paske yo te sèn nan premye revòlt esklav siksè nan istwa modèn, nasyon sa a te kite yon mak ki pa efase sou kou limanite. Istwa Ayiti remakab non sèlman pou endepandans revolisyonè li, men tou pou enpak li sou mouvman liberasyon ak lit pou jistis sosyal atravè lemond.
Rendez-vous Christ (R.V.C) se yon rezo legliz ak enstitisyon kretyen ki rasanble anba lidèchip Reveyan Pastè, Dr. Julio Volcy. Rezo a konpoze de kanpis ki nan Delmas 75, Caseau, Jérémie ak Kap Ayisyen. RVC sipòte legliz sa yo ak lòt enstitisyon charitab kretyen pou ranfòse misyon li nan popilasyon ayisyen an. Rendez-vous Christ ap prepare pou selebre 9èm anivèsè li le 23 mas pwochen. Okazyon sa a, legliz la gen plan pou ale vizite prizonye yo, pataje bon nouvèl Levanjil la avèk yo, manje ansanm avèk yo, epi ofri lòt kado.
Pandan plizyè syèk, enstitisyon esklavaj la fè nwa istwa imen, kite dèyè yon eritaj doulè, opresyon ak lit pou libète. Sepandan, nan istwa fè nwa sa a, yon nasyon kanpe pou kouraj li ak detèminasyon li pou kraze chenn opresyon yo: Ayiti. Sitiye nan Karayib la, Ayiti te jwe yon wòl pyonye nan abolisyon esklavaj la, mete fondasyon pou batay pou libète ak egalite atravè lemond. Istwa esklavaj ann Ayiti remonte depi lè Ewopeyen yo te rive sou zile a, yo te rele Sendomeng, nan 15yèm syèk la. Kolon franse yo te byen vit te etabli yon ekonomi ki baze sou pwodiksyon sik ak kafe, yo te eksplwate anpil milyon esklav Afriken yo te depòte yo pou yo travay nan plantasyon yo. Sepandan, sistèm brital sa a te lakòz yon gwo rezistans nan men esklav, ki gen batay pou libète finalman mennen nan youn nan revolisyon ki pi enpòtan nan listwa. An 1791, anba lidèchip figi emblématiques tankou Toussaint Louverture, Jean-Jacques Dessalines ak Henri Christophe, esklav ayisyen leve kont moun k ap opresè yo nan yon rebelyon san parèy. Revòlt sa a te lakòz yon lagè endepandans ki te dire plis pase yon deseni, men finalman te lakòz pwoklamasyon endepandans Ayiti an 1804, ki te fè peyi sa a premye nasyon apre kolonyal ki te dirije pa moun ki soti nan esklavaj. Enpak Revolisyon Ayisyen an sou abolisyon esklavaj atravè lemond pa ka egzajere. Lè yo kase chenn opresyon yo e yo pwoklame endepandans yo, ayisyen yo voye yon mesaj pwisan bay tout pèp opresyon yo atravè lemond: libète posib, e li vo lapèn. Egzanp Ayiti te enspire lòt mouvman pou abolisyon esklavaj nan Amerik yo ak pi lwen, konsa ede souke fondasyon enstitisyon esklavaj la. Patisipasyon Ayiti nan batay kont esklavaj pa t sèlman sou teritwa li; li te pwolonje tou nan aksyon ekstèn kote gason ayisyen yo te voye oswa patisipe aktivman nan mouvman pou abolisyon esklavaj nan lòt rejyon nan mond lan. Pa egzanp, Prezidan ayisyen an, Alexandre Pétion, te sipòte Simón Bolívar, lidè revolisyon Sid Ameriken an, nan bay li zam, lajan e menm gason, ki te kontribye nan liberasyon plizyè peyi nan Amerik Latin nan dominasyon kolonyal. Ayiti te bay sipò tou pou mouvman endepandans yo nan Amerik Santral. Konbatan ayisyen, ki te dirije pa Jeneral Jean-Pierre Boyer, te ede patriyòt Venezyelyen yo goumen kont dominasyon Panyòl, kontribye nan liberasyon rejyon sa a. Gouvènman ayisyen an te sipòte finansyèman ak diplomatikman mouvman pou abolisyon esklavaj la nan peyi tankou Venezyela, Kolonbi ak Meksik, sa ki te kontribiye pou elimine gradyèl enstitisyon sa a nan tout rejyon an. Malgre ke Ayiti pa t patisipe dirèkteman nan Gè Sivil Ameriken an, anpil ayisyen ak desandan ayisyen te jwe yon wòl enpòtan nan mouvman abolisyonis Ozetazini. Figi ki te gen orijin ayisyen oswa ki te gen zansèt ayisyen, se te vwa enpòtan nan batay kont esklavaj ak pou dwa egal nan peyi Etazini. Eritaj Revolisyon Ayisyen an rete yon senbòl rezistans ak kouraj pou jenerasyon kap vini yo. Jodi a, pandan lemonn kontinye ap lite kont enjistis ak opresyon sou plizyè fòm, istwa Ayiti fè nou sonje batay pou libète a se yon batay inivèsèl, yon batay ki depase fwontyè ak tan. Patisipasyon Ayiti nan abolisyon esklavaj atravè mond lan rete yon chapit enpòtan nan listwa limanite. Atravè kouraj yo ak detèminasyon yo, Ayisyen te prepare wout pou yon avni kote libète ak egalite se dwa inaliénab pou tout moun.
Depi 2015, Pot’iwa Pizza konkeri kè ak boujyon gou moun ki rete Pòtoprens, kapital peyi Dayiti. Te fonde pa vizyonè Jude Vaillant ak Rock André, Pot’iwa pizza vin tounen yon vrè icon gastronomi lè li ofri yon espesyalite inik: pitza aran fimen. Kreyasyon gastronomik sa a fè reviv nostalji timoun nan mitan anpil ayisyen, ki make kòmansman yon avanti gastronomik eksepsyonèl. Non konpayi an menm, "Pot’iwa", se yon omaj bay rejyon ayisyen yo kote fondatè li yo te fèt. Jude Vaillant, orijinèlman nan rejyon "Iwa", ak konplis li Rock André, natif natal "Potino", te ini orijin yo pou kreye yon konpayi ki annamoni fusion tradisyon ak inovasyon. Malgre defi sosyo-ekonomik ki ponctue lavi chak jou ayisyen an, Pot’iwa Pizza pran angajman pou li toujou amelyore sèvis li yo. Detèminasyon san konsyans sa a te mennen nan ouvèti yon dezyèm branch nan konpayi an, fwa sa a nan vil Okap, nan nò peyi a. Moun ki rete nan rejyon sa a kounye a gen privilèj pou yo goute pitza aran pi popilè, ki te deja rezève pou moun ki rete nan Pòtoprens. Konsyan de enpòtans ki genyen nan pwoteje eritaj gastronomik li yo, konpayi an te pran yon desizyon estratejik nan depoze yon patant nan peyi Etazini pou pwoteje espesyalite li yo: pitza aran. Jude Vaillant, CEO nan konpayi an, pataje vizyon li dèyè chwa aran an: "An Ayiti, anfans nou te balanse pa yon gou patikilye, prezan nan anpil asyèt tradisyonèl yo. Nou deside pote gou sa a nan yon plat anblèm tankou pitza, nan kreye yon eksperyans gastronomik inik." Pot’iwa Pizza enkòpore pasyon, nostalji ak pèseverans Ayisyen pou cuisine tradisyonèl yo. Li se yon istwa nan gou ak siksè ki kontinye sedui palè atravè mond lan. Pou moun ki vle goute bon gou pitza aran sa a, ale nan Pot’iwa Pizza, ki chita 26 boulva Okap, oswa kontakte yo nan +509-47-30-9090. Epi pou fanatik ki abite nan Miami, USA, Pot’iwa Pizza disponib tou nan 12485 NE 6th CT, North Miami, FL 33161. Pou kòmande, rele 305-456-5152. Epitou eksplore eksperyans immersion Pot’iwa Pizza atravè smartphone ou oswa kas reyalite vityèl ou, epi plonje nan meni ki bay dlo nan bouch yo lè w vizite lyen sa a: https://haitiwonderland.com/haiti-virtual-reality-ht/bar- -restoran/ayiti--pot-iwa-pizza--virtual-tour/9.
Pami trezò achitekti ak istorik nan mond lan, Sitadèl Laferrière, chita sou wotè nò Ayiti, okipe yon plas inik. Gen kèk nonmen "Wityèm mèvèy nan mond lan", fò sa a kolosal se pi plis pase yon fe nan jeni: li se yon senbòl pwisan nan libète, detèminasyon ak fyète nasyonal la. Chèche konnen poukisa sit enpresyonan sa a kontinye kaptive vizitè atravè mond lan e li merite distenksyon onorè sa a.
Nwèl ann Ayiti se yon selebrasyon ki rich nan gou, kote manje pran yon plas santral nan selebrasyon yo. Plis pase yon ti moman pataje gastronomik, fèt Nwèl ann Ayiti se yon vrè imèsyon nan kilti ak tradisyon peyi a. Atik sa a eksplore asyèt ki dwe eseye ak gou inik ki fè Nwèl yon eksperyans memorab pou Ayisyen ak envite yo.
Estil kay Gingerbread sa a te fè antre triyonfan nan pwojè yon nouvo modèl bilding nan mitan 20yèm syèk la ann Ayiti ak arive nouvo enjenyè ayisyen ki te etidye an Ewòp, pi presizeman an Frans, ki ta pral bay Ayiti. yon nouvo fòm konstriksyon. Nan epòk sa a, peyizaj ayisyen an t ap boujonnen, vil Pòtoprens chaje ak pye bwa kote tan an bèl nan wotè vil Princes, se te yon kote ki nan syèl la kote biznisman, melanje ak politisyen depann de la. tan te kòmanse ap viv nan espas vèt sa a. Jodi a, style la kay Gingerbread, yon eritaj bati an danje.
Vle yon chanjman nan peyizaj, peyizaj mayifik, ak yon imèsyon kiltirèl inik? Ayiti se yon destinasyon ki pa konnen ki chaje ak trezò pou dekouvri. Soti nan plaj selès li yo rive nan mòn vèt li yo, atravè istwa kaptivan li yo ak gastronomi ki gen anpil gou, Ayiti atire avanturyé ak amater kilti menm jan. Nan atik sa a, fouye nan mèvèy zile Karayib sa a epi dekouvri poukisa Ayiti se yon bèl pyèv ou dwe eksplore.
Premye nasyon nwa ki te libere tèt li anba esklavaj ak pran endepandans nan men Lafrans an 1804 e ki te enfliyanse lòt mouvman liberasyon atravè mond lan, enspire lit pou libète ak egalite.
Ayiti beni ak peyizaj natirèl espektakilè, ki gen ladan plaj sab blan, mòn ak divèsite biyolojik rich.
Ayiti gen yon eritaj istorik rich, ki gen ladan sit tankou Sitadèl Laferrière ak Palè Sans-Souci, ki nan lis UNESCO Mondyal Eritaj.
Ayiti gen yon kilti rich ak divèsifye, enfliyanse pa eleman Afriken, Ewopeyen yo ak endijèn. Mizik, dans, atizay ak kizin ayisyen yo selebre atravè lemond.
