contact@haitiwonderland.com+509 36184317

Dekouvri

Panye

Frankétienne, gayan pri Nobèl la
Frankétienne, gayan pri Nobèl la
Frankétienne, gayan pri Nobèl la

Frankétienne, gayan pri Nobèl la

Frankétienne se non sèn nonm ki te ofisyèlman pote non Jean-Pierre Basilic Dantor a. Li te fèt nan depatman Artibonite an Ayiti nan dat 12 avril 1936. Papa l, ki pa t rekonèt li lè l te fèt, te, dapre pwòp pawòl li, yon endistriyalis ameriken ki te vin fè biznis an Ayiti, epi manman l te yon peyizan Artibonite. Sa ki fè Frank yon ka menm jan ak gran atis Jamayiken an, Bob Marley, ki te gen yon istwa tipik, anplis lefèt ke toulede mesye yo te fè moun pale de peyi yo aletranje epi yo te make tè yo anndan poutèt atizay yo. Frank te mouri jedi 20 fevriye 2025, nan Delmas, vil kote li te fèt pandan plizyè dizèn ane. Li te pral selebre 89yèm anivèsè nesans li.

Haïti
Haïti
Haïti

Wa Timoun nan

Apre nesans Frankétienne, li pa t viv anpil nan Ravine Sèche (vil kote l te fèt), manman l te kouri kite povrete pwovens Ayisyen an pou l vin rete ak pitit la nan katye Bel-Air nan Pòtoprens, youn nan katye ki pi cho ak pi vivan nan epòk li a. Katye sa a pral make lavi ti Frank, epi li pral make pa kreyasyon li, dinamism li jiska jounen jodi a. Epi anplis, Frankétienne di li te grandi anba banyè libète a ak nan yon lajwa san parèy nan katye sa a kote Pòtoprens te fèt. Nan Bel-Air, li te di nan kè l, po milat li a te fè l tounen yon ti gason blan popilè nan katye trè popilè sa a, ki te gen anpil moun nwa.

Gade tou

Haïti
Haïti
Haïti

Mons Sakre

Frankétienne di li te antre nan literati pa pòt prensipal lekti a. Epi gwo gou sa a pou lekti te vin jwenn li apre yon gwo echèk. Ti Frank, ki te fèk rive soti Ravine Sèche, yon sè nan Legliz Katolik la te mande l non l, epi li pa t konn sa pou l reponn, li te kanpe devan yon chanm. pran refij nan yon silans wont pou defann tèt yo kont efè inyorans sa a. Epizòd sa a pral pouse ti Frank nan direksyon liv jiskaske li renmen yo jiska lafen.
Jodi a, UNESCO fè lwanj Frankétienne, ki fèk kreye yon pri literè an lonè li, pou kreyativite literè li, paske li se youn nan otè ki pi prolific nan epòk li a, ak plis pase 30 travay ekri li yo, yon kò travay konsiderableman divèsifye, ki gen ladan teyat, pwezi, woman ak redaksyon. Pami travay li yo ki pi popilè, ki te kite mak yo sou imajinasyon Ayisyen an, nou ka site Dézafi, Pèlentèt, Foukifoura, L’ultravocal, Les affres d’un défi.

Haïti
Haïti
Haïti

Yon kreyatè linivè

Lavi Frankétienne te make anpil pa gwo lespri kreyatif li. Mesye a te youn nan pi gwo kreyatè mond yo, yon envanteur eksepsyonèl ki te swiv mak pye pi gran yo nan listwa nan domèn sa a. Li se youn nan kreyatè yon mouvman literè yo rele Spiralist ansanm ak Jean-Claude Charles ak René Philoctète. Men, byen lwen pi lwen pase literati, pou nonm ki te Minis Kilti sou prezidans Nesly François Manigat la, kreyasyon ak lavi se de fas inseparab nan menm pyès monnen an. Se poutèt sa, ansanm ak lavi literè sa a ki byen koud, kote li se alafwa yon powèt, yon romansye, yon otè pyès teyat ak yon eseyis, nou jwenn li tou kòm yon pent, yon chantè ak yon tanbouyè. Avèk tout sa, li sanble enposib pou ou pa kite mak ou sou peyi ou ak epòk ou a.

Club la literè ak filozofik nan Galette-Chambon revele dezyèm edisyon li yo: yon vwayaj nan kè a nan liv
Club la literè ak filozofik nan Galette-Chambon revele dezyèm edisyon li yo: yon vwayaj nan kè a nan liv

Club la literè ak filozofik nan Galette-Chambon revele dezyèm edisyon li yo: yon vwayaj nan kè a nan liv

Nan yon atmosfè nan bagay moun fou, nan oditoryòm Saint Jean Marie Vianney de Galette-Chambon a, kote ri yo te pete, mizik la retounen, ak talan yo te dismented, te kòmanse dezyèm edisyon an nan konpetisyon an lekti, alantou tèm nan "Ann Li Pou. n Chanje Peyi n ». Inisyativ sa a, ki te òganize pa klib literè ak filozofik nan Galette Chambon (Clpgach) nan Vandredi 06 Oktòb 2024, te make pa yon pasyon debòde nan piblik la. Espektatè yo te vini pou plizyè rezon: pou sipòte aplikan yo epi viv prezantasyon yo. Travay yo, kòm "konsa te pale de tonton an", "vokasyon an nan elit la" nan Jean Price Mas, "Dis Gason Nwa yo" nan Etzer Vilary ak "kouraj nan ap viv an Ayiti nan 21yèm syèk la" nan Hérold Toussaint, Prezante agiman inovatè ki lye ak kontèks sosyete a. Yo mare ak tradisyon, kilti ayisyen, sosyoloji ak antwopoloji. Liv sa yo bay aplikan yo pou yon peryòd de 15 jou. Retounen, yo vini ak rezime yo, epi, apre chak prezantasyon, nan vire, revele nouvo pèspektiv sou boule kesyon ak tèm delika soti nan travay, pandan y ap pran an kont konsèp yo te aprann nan pale piblik. Nan tèren sa a kote verve a ak konfli a vèb kòm byen ke lojik, kondanasyon, presizyon ak klè, li se yon kesyon de "di tout nan yon kèk mo". Jijman yo baze sou twa kritè: metodoloji a konsènan sibstans lan ak fòm travay la; Elokans la ki konsène diskou vèbal ak ki pa vèbal (jesyon mikwo, bon pwononsyasyon, elatriye); E finalman, yon kritè esansyèl: Konprann. Sa a se evalye si aplikan an te kontwole travay la. Kesyon yo ka mande san yo pa inyore kontèks la nan ki li viv. Anplis de sa, asistan gen opòtinite pou yo vote pou aplikan an ki séduire yo pi plis la. Vòt sa a koute chè nan yon nivo ki pi wo. Remake byen ke ka vòt sa a dwe fè pa sèlman figi -a -face, men tou sou entènèt sou paj Facebook nou an clpgach. Anplis de sa, piblik la te toujou chanje byen nan vwayaj sa a nan linivè a nan otè rejyonal yo. Lèt la mare ankadreman an epi fè vital repètwa a anpil nan konpetisyon an vital, te fè leve nan travay impactful tankou "pri a nan iresponsabilite" nan Montuma Murat, "retounen nan responsablite sitwayen" ekri pa Jean Jacquesson Thelucier ak "kouraj yo viv An Ayiti nan 21yèm syèk la "Pwofesè Hérold Toussaint, nan non yon kèk. Malgre ke yo te mouri, kèk ekriven toujou ap viv nan kè a nan sitiyasyon nou yo nan pòsyon tè yo. Pami yo, li nesesè site: "vokasyon an nan elit la" nan Doktè Jean Price Mas, "Dis Gason Nwa yo" nan Etzer Villaire ak "Gouvènè a nan lawouze" pa Jacques Roumain, osi byen ke anpil lòt moun. Pou evènman sa a literè yo dwe deplase ak satisfè atant pou dezyèm edisyon sa a, anpil sakrifis yo nesesè sou pati nan anplwaye a kòm byen ke piblik la ki pa janm kite nou pou kont li. Nan sans sa a, nou ta renmen remèsye yo epi rele tout moun ki vle sipòte evènman sa a. Vreman vre, si konpetisyon sa a se yon solisyon yo te jwenn avanse ansanm nan direksyon pou yon objektif komen, siksè li depann sou angajman tout moun. Apeprè de zan de sa, klima a sekirite nan zòn nan pa te fezab nan fini an nan konpetisyon an. Malgre ke li pa ankò ideyal jodi a, li se tan yo triyonf sou obscurantism ak goumen diktati a nan anbyen inyorans.

Haïti
Haïti
Haïti

Yon moun ki renmen Ayiti

Frank te rete jiska lafen lavi li yon gwo defansè kilti ayisyèn nan, Ministè Kilti ak Kominikasyon Ayiti te monte l nan ran anbasadè pèmanan kilti sa a. Men, Frank pa t limite tèt li sèlman nan kilti. Yon diplome nan École Normale Supérieure nan Inivèsite Leta Ayiti, li te sèvi ak sa kòm yon eskiz pou l envesti nan edikasyon, miyò lè l te kreye yon lekòl nan katye etènèl li a, Bèlè. Frank te demontre kijan li te renmen peyi li nan aksyon sa a. Paske lè ou renmen peyi ou, ou pa vòlè ladan l, men ou plante lekòl nan mitan l pou edikasyon pitit ou yo. Anplis, moun ki renmen peyi l’ defann li epi li fè non li respekte. Frank te gen kouraj pou l sèvi ak atizay li pou libere peyi li anba diktati feròs e ki te koute chè anpil Duvalier ki te sou pouvwa a. Epi lòt gwo prèv lanmou li pou peyi li a se lefèt ke li te rete abite nan peyi sa a jiska lafen, menm si li te gen anpil mwayen pou kontinye lavi li nan nenpòt gwo peyi nan mond lan. Yon fason pou di ke lè ou renmen peyi ou, ou menm pare pou kite tèt ou mouri ladan l. Nou ka sèlman salye kouraj nonm sa a. Pòtoprens se vil ki pi danjere an 2024, dapre kèk ekspè etranje, yon vil konsa, ou kouri kite l si ou gen mwayen. Rete anndan epi mouri, lè ou pote non Frankétienne, se prèv yon lanmou san limit.

Haïti
Haïti
Haïti

Frank, swaf pou grandè

Frankétienne tradui byen bò bèl bagay solèy Ayisyen an. Li te yon nonm ki te konnen li te egal ak rès mond lan epi ki te deside kouri dèyè zetwal yo. Frank te di li t ap tann Pri Nobèl Literati li a, paske li te santi li merite l, epi li te tann tit sa a avèk pasyans depi rezidans li nan Delmas 31, li di li se yon nonm ki te konstwi ase e ki te kite mak li sou epòk li pou sa. Si Bob Dylan, bèl chantè ameriken nan epòk li a, elatriye, te resevwa Pri Nobèl sa a, poukisa pa Frank? Paske tou de te fèt gason epi byen bonè yo te pran posesyon dwa yo pou yo vin kreyatè. Toulede te pran atizay oserye depi yo te jèn. Si Frank se pwodwi yon ti peyi, li te di tèt li, omwen kreyasyon li a egal ak kreyasyon nenpòt Moun. Epi pa mwens.

Malgre tout fo tandans imilyan peyi li a, nonm ekstraòdinè sa a te fè efò pou l vin yon Nonm nan liy imedya zansèt li yo. Pou l yon kontinyasyon ki diy nan gwo fyète Dessalin, Louvertur, Christoph. Epi pou pwolonje nan gwo epòk la figi tankou Louis-Joseph Janvier, Jean Price-Mars, Anténor Firmin oswa Demesvar Delorme. Frank se yon gwo senbòl rebelyon kont vilgè, medyokrite Ayiti nou ye kounye a, Frank te toujou ye. Senbòl yon bèl eskandal, koud nan blesi peyi sa a ki te desann soti nan tèt. Si se sèlman nan sans sa a, nonm sa a, nou dwe konte sou egzanp lavi li lè n ap chèche onore li. Lavi li ak gwo eritaj li te kite dèyè a ta dwe sèvi kòm yon modèl pou tout timoun atravè lemond.

Pataje
Konsènan otè a
Moise Francois
Moise Francois
Moise Francois

Editè jounalis, powèt ak apranti avoka.

Gade lòt atik Moise Francois
Kite yon kòmantè

Dènye piblikasyon yo

Newsletter

Abòne ak bilten nou an pou w rete enfòme de tout aktivite nou yo ak aktyalite sou Ayiti.

Beven pote Ayiti nan mitan elit slam mondyal la

Jedi 14 novanm 2024 sa a, jèn slammer Youven Beaubrun, Beven sou non sèn li, kalifye Ayiti, pou premye fwa nan listwa li, pou final koup du mond Slam la. Konpetisyon sa a, ki rasanble pi bon slammers yo sou planèt la, te dewoule sou tè Afriken, pi jisteman nan Togo. Nan yon peyi ki kenbe nan gòj, yon peyi k ap mouri depi nan kòmansman rive nan bout, anba eksplwa danjere yon sèten pati ame ak jèn li, pèfòmans ekstraòdinè Beven nan konpetisyon sa a fè yon rezonans ak eko nan tout chante nan peyi a, nan. swaf dlo a pou bote. Beven se senbòl yon jèn ki refize bay nan dezòd ki antoure figi manman li. Atizay, slam ke yo te domèn espesyalizasyon li yo, yo itilize nan pi bon fason posib pou enspire espwa. E kontinye kwè ke yon peyi ki te fè 1804 pa kapab peye liks pou l ap koule tèlman fò devan istwa imen. "Se ak fyète ke mwen avanse nan konpetisyon sa a. Sitou ak kriz la k ap pase nan peyi a nan moman sa a. Kalifikasyon mwen pou final la se yon siy etènèl nan espwa, ki konfime lefèt ke tout bagay nan peyi sa a pa pral fini nan lanmò, "te slammer a te di nou anvan ou ale nan konpetisyon nan final la. Final la te dewoule samdi 16 novanm 2024, kote Beven te gen chans pou l byen reprezante peyi ki te kraze l la nan papòt yon viktwa mondyal, yon viktwa ki si li te fèt, li t ap inisyal nan non tout yon pèp. , nan kous la absoli nan fè fas a yon gwo dezòd ki sèlman rèv nan toufe li. Malgre li pa rive ranpòte koup sa a (ki fini an sizyèm plas nan klasman jeneral la), chanpyon slam ayisyen an te gen tan enspire tout yon peyi pandan gwo vwayaj li nan konpetisyon sa a. Se sèlman yon ranvwa, pwochen fwa viktwa pral reyalize pou asire w.

Dènye piblikasyon yo

Istwa

Istwa

Premye nasyon nwa ki te libere tèt li anba esklavaj ak pran endepandans nan men Lafrans an 1804 e ki te enfliyanse lòt mouvman liberasyon atravè mond lan, enspire lit pou libète ak egalite.

Bote natirèl

Bote natirèl

Ayiti beni ak peyizaj natirèl espektakilè, ki gen ladan plaj sab blan, mòn ak divèsite biyolojik rich.

Eritaj

Eritaj

Ayiti gen yon eritaj istorik rich, ki gen ladan sit tankou Sitadèl Laferrière ak Palè Sans-Souci, ki nan lis UNESCO Mondyal Eritaj.

Kilti

Kilti

Ayiti gen yon kilti rich ak divèsifye, enfliyanse pa eleman Afriken, Ewopeyen yo ak endijèn. Mizik, dans, atizay ak kizin ayisyen yo selebre atravè lemond.

  • +
    • Piblikasyon