Nouvèl / Ekoloji / Gade Atik ki fenk pibliye yo

Pa bezwen rete tann pou sezon ete an: Jwi plaj Ayiti pandan tout ane a!

Imajine yon kote kote ete pa janm fini, kote chak douvanjou pote pwomès la nan yon jou benyen nan limyè. Yon plas kote vag yo san pran souf bougonnen melodi yo sou rivaj an lò ak kòn elefan, kote tan sanble sispann nan yon pwomès etènèl nan chalè ak bote. Solèy la, lover fidèl, karese ak reyon an lò li yo 1,700 kilomèt nan kòt, trase yon imaj vivan kote ble a cerulean nan oseyan an melanje nan azure a enfini nan syèl la. Paradi sa a pa yon miraj, se Ayiti bijou Zantiy ki ouvri bra l pou ou tout ane a. Pandan ke nan anpil rejyon nan mond lan, aksè a plaj yo souvan limite nan peryòd ete a, Ayiti kanpe deyò pou plaj li yo aksesib pandan tout ane a. Sitiye nan Karayib la, destinasyon twopikal sa a ofri rivaj primitif ak dlo turkwaz ki envite detant ak avanti, kèlkeswa sezon an. Èske ou pare pou fè eksperyans yon ete kontinuèl? Ayiti lonje bra li ba ou, epi kwè nou, se yon anbrase ou pap vle lage. Ann chèche konnen ansanm poukisa bijou sa a nan West Indies merite plas li nan tèt lis destinasyon rèv ou a.

Ki non vre Ayiti pandan tout listwa?

Ayiti, yon peyi ki rich nan istwa ak kilti, te gen plizyè non pandan syèk yo, chak reflete yon peryòd enpòtan nan evolisyon li. Non sa yo revele idantite a chanje nan zile a, soti nan epòk pre-Kolonbyen rive jodi a. Ann dekouvri ansanm diferan non teritwa anblèm sa a te genyen ak siyifikasyon yo.

Cuisine ayisyen - Bon gou mayi à la "Bonne Femme": Jwenn po ak chodyè ou!

Lektè ak ti chef peyi mèvèy Ayiti, mwen prezante nou sou yon plato an lò resèt mayi à la bonne femme. Pran tan ou epi pataje kreyasyon ou nan kòmantè yo!

Tradisyon ayisyen yo

Ayiti, pèl Zantiy yo, se yon peyi ki rich nan istwa ak tradisyon. Kilti vibran ak divès li yo reflete atravè jou ferye nasyonal li yo, fèstivite kiltirèl, manje tradisyonèl yo, kwayans relijye, istwa popilè, ak jwèt tradisyonèl yo. An nou plonje nan twal sosyal peyi DAyiti pou nou dekouvri bote tradisyon li yo. b~Fè Nasyonal:~b Fèt nasyonal ann Ayiti se moman fyète ak inite nasyonal paske 1ye janvye, Jou Endepandans lan, komemore viktwa esklav ayisyen yo sou fòs kolonyal franse yo an 1804, sa ki fè Ayiti vin premye peyi endepandan an Ayiti.Amerik Latin ak Karayib la oswa komemorasyon an. Batay Vertières 18 novanm. Batay Vertières se te youn nan dènye gwo batay revolisyon an. Li te fèt nan Vertières, toupre vil Okap. b~Fete Kiltirèl:~b Ayiti se popilè tou pou fèstivite kiltirèl li yo, sitou Kanaval, ki se yon eksplozyon koulè, dans, ak mizik. Evènman atistik ak atizanal, tankou festival Rara, se yon opòtinite pou atis yo montre talan yo. Rara a, yon parad mizik, konbine folklò ak espirityalite, kreye yon eksperyans inik. b~Manje Tradisyonèl:~b Kuizin ayisyen an se yon plezi pou papiyon gou yo. Asyèt tankou griot (kochon fri), diri djon djon (diri ak dyondyon nwa), ak lejand joumou (soup joumou) se yon pati entegral nan tradisyon gastronomik ayisyen an. Gou fonse, epis santi bon ak metòd pou kwit manje eritye nan tradisyon Afriken ak franse fè cuisine ayisyen an inoubliyab. b~Vodou:~b Vodou, souvan mal konprann, se yon relijyon synchretic ki enkòpore eleman nan Katolik, animism Afriken, ak kwayans endijèn. Li jwe yon wòl enpòtan nan lavi chak jou Ayisyen, li enfliyanse mizik, dans, ak rit relijye yo. Vodou se yon ekspresyon pwofon espirityalite ayisyen an. The Tales (Krik Krak, Tim Tim, Bwa Sèch): Istwa popilè ayisyen, ki pase de jenerasyon an jenerasyon, rich nan moralite ak sajès. b~Konbit :~b Konsèp Konbit reprezante solidarite kominote a. Ayisyen mete tèt yo ansanm pou fè travay kominotè, kit se nan domèn agrikòl, kit pou pwojè konstriksyon. Se yon egzanp vivan lespri kolektif ki anvayi sosyete ayisyen an. Gwo pwojè ki pi resan pou jounen jodi a konsène konstriksyon kanal soti nan Rivyè Masak rive nan Wanamint, ki te fèt ant septanm ak desanm 2023. Plizyè milye abitan nan nò peyi a te mobilize tout fòs yo pou bati yon kanal ki te pèmèt yo ranmase dlo. fèt pou irigasyon nan plantasyon yo, nan objektif pou jwenn pi bon rekòt. Malgre mwayen modès yo, yo te motive pa eslogan "KPK" (Kanal la pap kanpe), yon repons dirèk bay Prezidan Dominiken an Luis Abinader ki te avèti yo e ki te fè tout sa ki nan pouvwa li pou sispann konstriksyon kanal la. Chanèl sa a reprezante gwo solidarite ayisyen yo e li reyafime fyète nasyonal la. Malgre defi ekonomik yo, pèp nò Ayiti te demontre yon detèminasyon eksepsyonèl pou travay ansanm pou yon objektif komen. Eslogan “Kanal la pap kanpe” enkòpore detèminasyon yo an fas a presyon ekstèn yo e li montre volonte yo san konsyans pou kontinye konstriksyon kanal la. b~Jwèt Tradisyonèl:~b Jwèt tradisyonèl yo se yon pati esansyèl nan lavi chak jou an Ayiti. Jwèt tankou lido, sote kòd, Yoyo, Ralba, Marèl, TiTaTo, Kay, lago kache, Monte kap, teke mab, woule sèk, twa fwa se manbo, ak domino mete moun ansanm, ankouraje kamaradri ak plezi. Tradisyon ayisyen yo se yon melanj Harmony espirityalite, kominote, ak divèsite kiltirèl. Chak aspè, soti nan fèt nasyonal yo rive nan jwèt tradisyonèl yo, ede mare tapi kiltirèl rich ki fè Ayiti fyè. Tradisyon sa yo se kè nasyon an k ap bat, yon eritaj presye ki kontinye ap pase de jenerasyon an jenerasyon.

Mizik Ayiti: Atis Ayisyen Rutshelle Guillaume kouwone "Pi bon Atis Karayib" nan Trace Awards & Festival 2023

Sèn mizik entènasyonal la te eksitasyon samdi 20 oktòb 2023 lè chantè talan ayisyen Rutshelle Guillaume te kouwone "Pi bon Atis Karayib" nan prestijye Trace Awards & Festival 2023, ki te fèt nan Kigali, Rwanda. Prim sa a rekonèt yon karyè remakab ak yon kontribisyon enpòtan nan evolisyon mizik Karayib la. Rutshelle Guillaume se yon atis ki te kaptire kè moun ki renmen mizik grasa talan li pa nye ak anpil bon kalite pwodiksyon li yo. Trace Awards & Festival se yon evènman ki renome pou pwomosyon li nan mizik ak kilti Afrocentric. Li se yon platfòm ki selebre divèsite mizik Karayib la pandan y ap mete aksan sou kreyativite rejyon an. Atis Karayib yo onore pou kontribisyon eksepsyonèl yo nan anrichisman mizik mondyal la. Viktwa Rutshelle Guillaume nan evènman prestijye sa a se non sèlman yon omaj pou talan li, men tou se yon rekonesans nan richès mizik Karayib la ak kapasite li pou depase limit jewografik yo. Chantè ayisyen an te konnen kijan pou l enkòpore divèsite mizik sa a e li te touche kè anpil moun k ap koute atravè lemond. Karyè li, ki make pa tit memorab ak kolaborasyon ak lòt atis talan, fè li yon anbasadè pou mizik Karayib la sou yon echèl entènasyonal. Angajman li pou pwomouvwa kilti ayisyen ak Karayib la te ede ranfòse lyen ant atis nan rejyon an ak rès mond lan. Rutshelle Guillaume kontinye enspire anpil atis kap parèt epi montre ke pasyon, talan ak devouman ka mennen nan reyalizasyon ekstraòdinè. Viktwa li nan Trace Awards & Festival 2023 se yon omaj byen merite pou enfliyans li ak kontribisyon nye nan mizik Karayib la. Finalman, rekonesans Rutshelle Guillaume kòm "Pi bon Atis Karayib la" nan Trace Awards & Festival 2023 se yon rapèl sou pouvwa mizik la pou ini kilti yo ak selebre divèsite atistik. Se yon moman istorik pou atis ayisyen an e yon fyète pou tout Karayib la. Rutshelle Guillaume kontinye ap yon enspirasyon pou anpil atis ak moun ki renmen mizik atravè mond lan, e mizik li pral viv kòm yon temwayaj talan enkwayab li ak devouman nan atizay li.

Le Makaya, histoire et pratiques vaudouesques en haïti

Le Makaya est bien plus qu’une simple fête ; il est un pilier spirituel du vaudou haïtien, une tradition vivante qui lie les croyances ancestrales aux rituels de purification, de guérison et de renouveau. Célébré principalement à la fin du mois de décembre, le Makaya tire ses racines de l’Afrique, en particulier des civilisations bantoues, et se déroule dans un contexte profondément spirituel où les liens avec les ancêtres et les forces naturelles sont essentiels. Le terme "Makaya", qui signifie "feuilles" en Kikongo, est intrinsèquement lié à la nature et aux plantes, éléments essentiels du vaudou. Ce lien direct avec la nature fait du Makaya un moment de purification, où les croyants se connectent à la terre et aux esprits par l’intermédiaire des végétaux. La tradition du Makaya vient des peuples Bantous, principalement du Congo, et de leurs pratiques spirituelles qui ont été transposées, adaptées et enrichies par la diaspora haïtienne pendant la période de l’esclavage. La période du Makaya commence le 21 décembre, lors du solstice d’hiver, une date symbolique marquant la victoire de la lumière sur les ténèbres, le commencement du renouveau solaire. Dans le vaudou, cette époque est perçue comme un moment d’introspection où la nuit la plus longue de l’année se transforme lentement en jour, apportant avec elle des forces purificatrices et régénératrices.