Ann Ayiti, manje Nwèl okipe yon plas esansyèl nan selebrasyon fen ane yo. Yo se pa sèlman yon opòtinite yo goute asyèt bon gou, men tou, pote fanmi yo ak zanmi yo ansanm alantou yon tab, nan yon atmosfè cho ak fèstivite. Atik sa a eksplore tradisyon gastronomik yo, enpòtans pataje ak lespri konvivialité ki fè manje Nwèl ann Ayiti tounen yon evènman memorab.
Ayiti, peyi sa a ki gen anpil istwa ak kilti, se yon nasyon Karayib ki gen yon pozisyon jeyografik estratejik ak kaptivan. Men, ki kote egzakteman Ayiti ye sou kat monn nan? Dekouvri pozisyon inik li yo ak sa ki fè li tankou yon kote espesyal.
Rassemblement pour une Entente Nationale (REN) se yon òganizasyon sosyete sivil ayisyèn ki angaje l’ pou yon Ayiti ki pi jis, plis enklizif, epi plis pwospè. REN kwè tout bon vre ke chanjman Ayiti ap depann anpil sou angajman sitwayen li yo, espesyalman jèn yo ak fanm yo, ki se poto mitan demen, sitou paske yo okipe yon gwo pati nan popilasyon an. Se nan vizyon sa a REN mete aksan sou fòmasyon, sansibilizasyon ak mobilizasyon gwoup sa yo pou ede yo pran konsyans sou kapasite yo gen pou mete chanjman sou pye pou devlopman peyi a.
Nan annal istwa Ayiti, yon zile ki sitiye nan Karayib la nan papòt Gòlf Meksik la e ki pataje ak Repiblik Dominikèn, Jean-Jacques Dessalines parèt tankou yon Phoenix nan sann opresyon. Li te fèt esklav 20 septanm 1758 lakay Henri Duclos, nan Cormier (Grande-Rivière-du-Nord), nan koloni franse Sendomeng, Desalin se te yon kreyòl orijin Afriken (Afwo-Karayib). pandan abolisyon an 1794 reyalize atravè revòlt esklav, aktyèlman te sèvi kòm yon ofisye nan lame franse a pandan Revolisyon fransè a. Nan epòk sa a, lide libète ak egalite te nan kè enkyetid abitan koloni yo. Dessalines te patisipe aktivman nan batay kont fòs Panyòl ak Britanik yo, ansanm ak franse yo, nan Santo Domingo. Lè Jean-Jacques Dessalines te monte nan rang Lyetnan Jeneral, te vire kont franse yo pandan ekspedisyon Leclerc la, ke Bonaparte te voye Sen Domeng pou retabli otorite kolonyal ak esklavaj pandan Revolisyon ayisyen an. Apre yo te kaptire ak depòtasyon Tousen Louvèti an Frans nan dat 7 jen 1802, Desalin te pran yon wòl prensipal nan kontinye batay pou endepandans la. Li te dirije anpil batay, tankou batay Crête-à-Pierrot nan mwa mas 1802, kote li te galvanize sòlda li yo ak deklarasyon popilè li yo: "Kite moun ki vle rete esklav fransè yo kite fò a, se pou moun ki, okontrè, Ki moun ki vle mouri tankou moun ki lib, mete liy bò kote m ’." Nan dat 1ye janvye 1804, Jean-Jacques Dessalines te reyalize objektif endepandans yo te espere depi lontan lè li te pwoklame Ayiti kòm yon nasyon souveren, li te vin tounen dezyèm peyi nan Amerik yo ki te pran endepandans nan men yon pouvwa kolonyal. Li te vin premye lidè nasyon ki fèk fòme a e yo te rele l Anperè sou non James I. Sepandan, rèy enperyalis li a te make pa politik otoritè ak brital, tankou masak anpil kolon blan ak redistribisyon tè bay peyizan ki te nan men jeneral lame endepandans yo. Anplis de sa, li te òganize lachas pou delenkan nan vil la pandan y ap mete ann aplikasyon politik agrè solid, paske yo konsidere ke yo reprezante yon menas pou estabilite nasyon an, aksyon kontwovèsyal sa yo te lakòz divizyon nan sosyete ayisyen an. Desalin te asasinen 17 oktòb 1806 apre yon konplo kèk nan jeneral li yo te òganize nan lame ayisyen an, lanmò li te make fen peryòd kout men enfliyan li sou pouvwa a. Malgre konfli ki te genyen sou metòd li yo, yo rekonèt li kòm prensipal achitèk endepandans Ayiti e yo te onore non l an 1903 lè yo te atribiye a im nasyonal ayisyen an, La Dessalinienne, ki konpoze pa Justin Lhérisson. Finalman, gwo vizyonè Jean Jacques Dessalines. rete yon figi anblèm nan listwa Ayiti, rekonèt pou wòl li nan batay pou endepandans ak fen esklavaj nan rejyon an.
Souvan yo konsidere kwizin ayisyen an youn nan pi bon nan mond lan, gras a gou pikant li yo ak asyèt bon gou. Li reflete istwa rich ak kilti peyi a, melanje enfliyans Afriken, Ewopeyen ak Karayib la. Nou envite w eksplore 20 délices ayisyen ki dwe eseye, kit se manje maten, manje midi oswa dine.
Ayiti, yon zile Karayib la, pote nan li yon istwa ekstraòdinè ki fè rezonans atravè tout laj yo. Pi bon li te ye paske yo te sèn nan premye revòlt esklav siksè nan istwa modèn, nasyon sa a te kite yon mak ki pa efase sou kou limanite. Istwa Ayiti remakab non sèlman pou endepandans revolisyonè li, men tou pou enpak li sou mouvman liberasyon ak lit pou jistis sosyal atravè lemond.
Pòtoprens se kapital dinamik e istorik peyi Dayiti. Sitiye nan Bay nan menm non yo, vil sa a se pi plis pase jis yon sant administratif. Li enkòpore nanm peyi a atravè istwa li, kilti vibran li, ak rezistans li an fas defi yo. Ann chèche konnen poukisa Pòtoprens se kè Ayiti ki bat.
Pandan plis pase 200 ane, Ayiti te kanpe nan kafou ant opòtinite ak esklizyon. Premye repiblik nwa nan mond lan te fèt nan yon revolisyon, li te fòje pa odas epi li te dote ak yon jewografi estratejik. Epoutan, akòz yon konbinezon enstabilite politik, entèferans ekstèn, ak move enfrastrikti, Ayiti te lontan rete izole de sistèm ekonomik mondyal yo ki favorize pwosperite. Men jodi a, sou kòt nò lapè a, ant Fò Libète ak Phaeton, yon nouvo posiblite parèt. Sa a se pa sèlman yon lòt pwojè èd. Sa a se pa yon inogirasyon senbolik. Sa a se tèminal Pò Chinourette la, yon pò kago ki te fonse e ki te planifye ak anpil atansyon e ki te kapab finalman mete Ayiti sou kat jeyografik la ankò, pa kòm yon moun ki resevwa jenewozite, men kòm yon aktè konpetitif nan komès mondyal la. Pò Chinourette se pi plis pase yon tèminal lojistik. Sa a se yon chanjman estratejik, kalite envestisman nan enfrastrikti ki fèt yon fwa nan yon syèk ki ka kreye djòb, ranfòse endistri yo, desantralize kwasans lan epi transfòme ekonomi yon nasyon antye. Avèk yon kapasite pou manyen jiska 3 milyon TEU pa ane nan lane 2040, sa a se pwojè pò ki pi anbisye nan listwa resan Ayiti. Men, vrè fòs li pa sèlman nan gwosè li, men nan sa li pèmèt yo libere.
Soupe joumou, ke yo rele tou soup giraumon, se pi plis pase yon plat pou Ayisyen. Li enkòpore lespri libète ak rezistans, selebre endepandans Ayiti chak 1ye janvye. Plat inik sa a, ki fèt ak giraumon, yon kalbas twopikal, legim fre ak vyann, li te ye pou gou rich li yo ak rasin istorik. Dekouvri resèt tradisyonèl pou soup joumou ak istwa li, ansanm ak etap pou prepare l lakay ou.
Camp-Perrin, ki chita nan depatman Sid Ayiti, se youn nan vil ki pi pittoresk nan rejyon Karayib la. Li sèlman 23 kilomèt a lès vil Les Cayes, ki se twazyèm pi gwo vil peyi a, Camp-Perrin se yon veritab refij lapè. Klima agreyab li, vejetasyon abondan li ak atmosfè serein li fè li tounen yon kote ideyal pou moun k ap chèche bote natirèl ak trankilite. Pandan ke Pòtoprens, kapital Ayiti, souvan make ak tansyon ak difikilte sosyal, Camp-Perrin kanpe deyò paske nan trankilite li ak anviwònman kontan li, ofri yon lòt pèspektiv sou lavi an Ayiti. Kote jeyografik ak Pwoksimite ak Les Cayes Camp-Perrin chita nan rejyon sid-wès peyi a, apeprè 30 kilomèt soti nan vil Les Cayes, yon sant iben dinamik ki jwe yon wòl enpòtan nan komès ak aktivite ekonomik nan sid peyi a. Malgre ke Les Cayes se twazyèm pi gwo vil Ayiti, Camp-Perrin, kòm yon ti komin riral, ofri yon gwo kontrast ak bruyans vil la. Aksè nan Camp-Perrin fasil atravè wout nasyonal #6 ki konekte Les Cayes ak Jérémie, pase pa ti vil sa a, yon vwayaj ki pran mwens pase yon èdtan an machin. Pwoksimite sa a ak Les Cayes pèmèt Camp-Perrin benefisye de kèk avantaj, tankou aksè ak enfrastrikti sante ak edikasyon pandan li rete lwen ase pou konsève yon anviwònman lapè ak detann. Moun Camp-Perrin jwi konsa pwoksimite Les Cayes pou bezwen komèsyal yo, pandan y ap viv nan yon anviwònman plis natirèl ak apaisan.
Drapo ayisyen an se pi plis pase yon senp senbòl nasyonal: li se yon temwayaj vivan nan batay pou endepandans ak idantite Ayiti. Li fèt nan mitan yon revolisyon kont kolonizasyon franse, li pote nan li valè libète, kouraj ak inite ki karakterize nasyon ayisyen an. Ann plonje nan istwa kaptivan drapo icon sa a.
Jacmel se yon vil ki sitiye sou kòt sid Ayiti, plis presizeman nan depatman sidès la. Jiska jounen jodi a, vil la se yon kote ki renome pou achitekti kolonyal li ki byen prezève ak pou richès patrimwàn istorik li, ansanm ak karnaval li, youn nan pi popilè nan Karayib la. Jacmel se youn nan pi ansyen vil Ayiti. Gen kèk istoryen ki di ke li te egziste depi tan Tainyo, premye moun ki te abite zile a, ki te viv la depi avan Kristòf Kolon ak kolon li yo rive an 1492. Anvan li te vin Jacmel, vil sa a nan sidès Ayiti te rele Yakimel. Chanjman non Jacmel te fèt pa fransè yo pandan yo te kolonyalize pati lwès zile Espanyòl la. Pandan ane yo, Jacmel te tounen yon vil kote viv byen melanje ak bèlte lanmè a, nan kè vizitè li yo. Yo viv nati a an plen, epi lanmè a rete yon sous lajwa pandan tout jounen an. Jacmel ofri tout sa a, anplis pase li ki gloriye li kòm yon kote kle nan gwo istwa Ayiti. Avèk cham inik li, Jacmel se youn nan vil ayisyèn ki ka kite yon mak sou moun. Nan ane 50 ak 60 yo, jiska kòmansman ane 80 yo, Jacmel te youn nan destinasyon touristik ki pi popilè nan Karayib la akoz repitasyon li kòm yon vil ki gen bèlte ak gras natirèl ki pa t’ san rezon. Pandan tan sa yo, kòt Jacmel la te akeyi bato de kwazyè chaje ak tourist ki te vini soti nan tout kwen nan mond lan. Epi se tou pandan tan sa yo, ke Jacmel te youn nan vil ki te pi aktif nan komès nan Ayiti, youn nan vil ki te pi pwospè ekonomikman nan peyi a, sitou paske de gwo afluk tourist ki te vizite li regilyèman.
Ayiti te fè yon abondans sou sèn nan mond lan nan seremoni ouvèti Je Olenpik 2024 yo nan Pari, te kaptire atansyon ak rad sansasyonèl. Inifòm atlèt ayisyen yo, ke Forbes konsidere kòm twazyèm pi remakab epi aklame pa lòt magazin, te depase sa yo nan anpil nasyon enfliyan nan mòd ak konsepsyon. Rekonesans sa a se rezilta yon kolaborasyon eksepsyonèl ant designer vizyonè Stella Jean ak atis ki renome entènasyonalman Philippe Dodard. Jodi a ann plonje nan mond lan nan Stylist talan Stella Jean la.
Premye nasyon nwa ki te libere tèt li anba esklavaj ak pran endepandans nan men Lafrans an 1804 e ki te enfliyanse lòt mouvman liberasyon atravè mond lan, enspire lit pou libète ak egalite.
Ayiti beni ak peyizaj natirèl espektakilè, ki gen ladan plaj sab blan, mòn ak divèsite biyolojik rich.
Ayiti gen yon eritaj istorik rich, ki gen ladan sit tankou Sitadèl Laferrière ak Palè Sans-Souci, ki nan lis UNESCO Mondyal Eritaj.
Ayiti gen yon kilti rich ak divèsifye, enfliyanse pa eleman Afriken, Ewopeyen yo ak endijèn. Mizik, dans, atizay ak kizin ayisyen yo selebre atravè lemond.
