Kanaval ann Ayiti se yon selebrasyon enkondib ki enkòpore nanm vibran ak fèstivite peyi a. Chak ane, selebrasyon espektakilè sa a atire plizyè milye patisipan ak vizitè, kaptive pa enèji, kreyativite ak richès kiltirèl Ayiti. Se yon epòk kote mizik, dans ak tradisyon mare nan yon toubiyon lajwa ak fyète nasyonal. Plonje tèt ou nan mond mayifik Kanaval ayisyen an epi dekouvri tout sa ki fè li yon evènman inik.
Li atik la an :
Kanaval, oswa "Kanaval" an kreyòl, gen rasin li nan istwa kolonyal ak tradisyon Afriken yo.
- Orijin: Selebrasyon sa a, ki lye ak kalandriye kretyen an, anvan Karèm epi li ofri yon moman libète ak lajwa anvan yon peryòd refleksyon espirityèl.
- Enfliyans kiltirèl: Kanaval ayisyen an melanje eleman Ewopeyen, Afriken ak endijèn, kreye yon selebrasyon inik nan mond lan.
Kanaval ayisyen an jeneralman kòmanse nan mwa janvye epi li fini nan twa jou anvan Mèkredi Sann yo.
- Dimanche Gras, Lundi Gras ak Mardi Gras: Twa jou sa yo se pi enpòtan an, ki make pa parad espektakilè ak yon atmosfè fèstivite toupatou.
- Preparasyon: Fèstivite yo kòmanse byen davans, ak sware mizik, repetisyon gwoup ak konpetisyon kostim.
Lari prensipal vil Ayiti yo, tankou Pòtoprens, Jakmèl ak Okap, transfòme an sèn ki louvri.
- Kostim ekstravagan: Patisipan yo mete kostim elabore ak kolore, souvan enspire pa tèm istorik, kiltirèl oswa sosyal.
- Flòt alegorik: flote mayifik dekore travèse lari yo, akonpaye pa mizik rit ak dansè.
- Rara ak mizik ap viv: Gwoup mache, *konpas* ak gwoup *rara* ponctue fèt yo ak pèkisyon kaptivan ak chante vivan.
Jakmèl, yon vil li te ye pou eritaj atistik li yo, ofri yon vèsyon inik ak pi popilè nan Kanaval.
- Mask atizanal: Mask papye mache, souvan gwo ak rich dekore, se yon espesyalite nan Jakmèl.
- Parad atizay: Kreyativite ak atizay se nan sant selebrasyon yo, ak kostim ak flote ki rakonte istwa kaptivan.
Kanaval ayisyen an se pa sèlman yon pati: se yon espas ekspresyon sosyal ak politik tou.
- Mesaj sosyal: Kostim ak chante souvan adrese tèm tankou politik, anviwònman an oswa lit sosyal.
- Satir komik: Pèfòmans yo enkli kritik komik sou evènman aktyèl yo, ki reflete lespri kreyatif ak angaje ayisyen an.
Kanaval se yon okazyon tou pou nou goute espesyalite ayisyen yo.
- Fritay : Manje lari sa yo, tankou bannann peze, griot ak akra, trè popilè pandan fèt yo.
- Sirèt lokal yo: bagay dous tankou kokoye dous (sirèt kokoye) ak pistache griye ajoute yon touche dous nan evènman an.
- Bwason tradisyonèl yo: bwason lokal yo tankou clairin (wonm atizanal) ak ji natirèl yo omniprezan.
Kanaval an Ayiti se yon selebrasyon enklizif ki rasanble tout nivo sosyete a.
- Pou fanmi yo: Yo mete zonn pou timoun ak fanmi yo ka jwi fèt yo an sekirite nèt.
- Atis ak atizan: Pent, sculpteur ak konsèpteur alamòd pran avantaj de peryòd sa a pou montre kreyasyon inik yo.
- Touris: Anpil vizitè etranje vin dekouvri otantisite ak bote festival enprenabl sa a.
Kanaval ayisyen an distenge pa pwofondè kiltirèl li ak enèji kontajye.
- Otantisite: Se yon selebrasyon kote tradisyon ak modènite ansanm ansanm annamoni.
- Fyète nasyonal: Chak patisipan eksprime, atravè kostim yo, dans yo oswa mizik yo, lanmou yo genyen pou kilti ayisyen an.
- Richès atistik: kreyativite ki parèt nan kostim yo, flote ak pèfòmans se yon spektak vre pou je yo.
Ale nan Kanaval ann Ayiti vle di plonje tèt ou nan yon selebrasyon kote kilti, istwa ak lajwa reyini ansanm. Ant ritm entoksikan yo, parad kolore yo ak akeyi cho ayisyen yo, selebrasyon sa a se yon eksperyans inoubliyab. Kit ou se yon spektatè oswa yon patisipan, Kanaval ayisyen an ap kite ou ak souvni ki dire lontan.
Facebook : https://www.facebook.com/haitiwonderland
Youtube : https://www.youtube.com/@haitiwonderland
Instagram : https://www.instagram.com/haitiwonderland/
Twitter : https://twitter.com/haitiwonderland
Linkedin : https://www.linkedin.com/in/haitiwonderland/
Eske ou ayisyen? Ou pa ayisyen men ou te rankontre yo dirèkteman oswa endirèkteman? Èske w te janm vizite Ayiti oswa ou gen zanmi ayisyen? Pa gen dout! Ou gentan manje bouyon! Bouyon ayisyen se yon plat anblèm nan cuisine ayisyen an. Bouyon bon gou sa a souvan fèt ak yon varyete vyann, tankou vyann bèf, kochon oswa poul, epi li kouvri ak legim fre tankou kawòt, pòmdetè ak seleri. Melanj sa a kreye yon amoni gou ki reflete richès kilti ayisyen an. Prepare bouyon (bouyon) se yon vrè atizay gastronomik. Engredyan yo ak anpil atansyon chwazi epi kwit dousman pou pèmèt gou yo konplètman devlope. Epis santi bon, tankou tim, lay ak tchili, ajoute yon touche chalè ak pwofondè nan plat la. Tradisyonèlman, bouyon an (bouyon) yo sèvi ak diri oswa bannann, fè li yon repa konplè ak rekonfòtan. Bouyon pa sèlman limite a yon plat, li se tou yon senbòl konvivialité ak pataje. Li souvan prepare pandan okazyon espesyal oswa rasanbleman fanmi, konsa ranfòse lyen ki genyen ant manm nan kominote a. Si w tante pou w prepare yon bouyon youn nan jou sa yo, pa ezite mande resèt la nan kòmantè yo.
Ayiti, yon zile Karayib la, chaje ak trezò natirèl ak kiltirèl k ap tann pou l dekouvri. Soti nan mòn majestueux rive nan plaj sab blan ak rès istorik kaptivan, Ayiti ofri yon varyete atraksyon ki kaptive vwayajè atravè mond lan. Men yon apèsi sou atraksyon prensipal yo pa dwe rate pandan sejou ou an Ayiti:
Abòne ak bilten nou an pou w rete enfòme de tout aktivite nou yo ak aktyalite sou Ayiti.
Ayiti se yon peyi inik nan Karayib la, non sèlman pou istwa revolisyonè li, men tou pou lang ofisyèl li yo: franse ak kreyòl ayisyen. Fransè, byenke se sèlman yon minorite pale kouramman, jwe yon wòl santral nan administrasyon an, edikasyon ak kilti nan peyi a. Men poukisa lang sa a prezan konsa nan yon peyi ki gen rasin Afriken ak Karayib la? Atik sa a eksplore orijin istorik, kiltirèl ak sosyolengwistik fransè ann Ayiti.
Nan dat 2 fevriye 2025, yon nouvo inisyativ anfavè otonòm fanm yo te wè limyè ak lanse yon pwogram fòmasyon pou pwofesyon dijital, ki te sipòte pa BIZNISLIFE ak UHDES (Ijans Ayiti pou Devlopman Ekonomik ak Sosyal). Pwojè anbisye sa a gen pou objaktif pou fòme ak sipòte 50 jèn fanm ki soti nan depatman Nippes nan mond dijital la, konsa ofri yo yon pòtay nan pwomès opòtinite pwofesyonèl.
Li pi evidan ke nan Petit-Goave espas medya yo absòbe nan rivalite ant Ratyèfè, trip chanpyon ak lambi gran lambi dlo, yon ansyen chanpyon. Wikenn ki sot pase a te yon lòt fwa ankò prèv irréfutable tansyon medya yo sou de gwoup rival sa yo. Avèk yon aparans ki sanble ak kanaval, klib fanatik premye a abiye ak yon chemiz blan, jip kout zoranj-jòn, kravat koulè wouj violèt, bòt nwa; lòt la abiye ak yon chapo tradisyonèl, jersey jòn, pantalon wouj, soulye tenis wouj oswa jòn. Maryaj koulè sa a ak gou kanaval se ekspresyon divèsite kiltirèl jan La Fontaine te di nan liv li istwa ak istwa kout "divèsite se deviz mwen." Fòmil sa a ka byen adapte ak rara a. Si se vre nan Léogane maryaj koulè sa a egziste depi lontan. Se pa mwens vre ke sa te fèt nan Petit-Goave paske nou te oblije tann gwo retou Ratyèfè an 2018 pou wè klib fanatik rara yo abiye yon fason diferan chak nouvo wikenn. Samdi pase a, plis pase yon moun te espere yon nouvo fas a fas ant Lambi gran dlo ak Ratyèfè paske dènye a te pran lank nan direksyon 2èm plenn lan ak dènye a, nan direksyon sant vil la. Mwens pase nan nenpòt lòt sikonstans, duel sa a nan tèt la te evidan Si pou kèk kòmantè se te yon opòtinite favorab pou Lambi pran revanj li sou rival li a konpare ak wikenn anvan an paske li te fè pwofil la byenke li te gen avantaj la. li te de kont youn (Lambi,chenn tamarin vs Ratyèfè). Gwo avantaj sa a pa t travay an favè yo paske èdtan ki te pase yo te travay kont yo, kòm prèv yo te al dòmi pandan ratyèfè te rete pou yo jwe pou pi piti 30 lòt tou. Etonan, men se pa etonan pandan reyinyon an ke mwens pase youn te tann lontan, nan Acul la ki pa lwen legliz Sen Jean-Baptiste, lambi te deside pa jwe ankò. Sepandan, daprè koutim ak kostim rara a lè gen de gwoup, moun ki sispann jwe an premye, montre feblès ak rann tèt. Kidonk, lòt moun ki opoze a pa bon ak bon moralite pa gen lòt chwa pou fè menm jan an. Sa rive pou ennyèm fwa fòmasyon gwo pouvwa a (lambi grand dlo) pa t kapab pran revanj sou rival li a. Pou anpil jounalis kiltirèl ki te prezan pou temwen evènman sa a pa t gen lang nan pòch yo pou bay enpresyon yo sou pèfòmans mons Ratyèfè. Sa a se pou Brignol, yon kòmantè kiltirèl ki te mande si Ratyèfè te gen dyab la nan kò l ’pou moun ki pi enkredilite yo te nan santi yo nan lajwa. Nan dimanch aswè mons animasyon sa a yon lòt fwa ankò kite mak li nan atizay la nan konesans li yo. Se sa ki esplike prèske inanimite nan mitan jounalis kiltirèl Petit-Goâve pou bay gwoup sa a premye plas pou pèfòmans li ak disiplin mizik li. Kidonk, pou wikenn sa a dapre sèk jounalis kiltirèl Petit-Goave ak apwobasyon anpil lòt kòmantè kiltirèl. Nou gen klasifikasyon sa a: 1er Ratyèfè 2yèm Grap Kenèp 3yèm Orgueil de la jeunesse
Premye nasyon nwa ki te libere tèt li anba esklavaj ak pran endepandans nan men Lafrans an 1804 e ki te enfliyanse lòt mouvman liberasyon atravè mond lan, enspire lit pou libète ak egalite.
Ayiti beni ak peyizaj natirèl espektakilè, ki gen ladan plaj sab blan, mòn ak divèsite biyolojik rich.
Ayiti gen yon eritaj istorik rich, ki gen ladan sit tankou Sitadèl Laferrière ak Palè Sans-Souci, ki nan lis UNESCO Mondyal Eritaj.
Ayiti gen yon kilti rich ak divèsifye, enfliyanse pa eleman Afriken, Ewopeyen yo ak endijèn. Mizik, dans, atizay ak kizin ayisyen yo selebre atravè lemond.
