Soti 8 pou rive 21 mas 2025, Sant Kiltirèl Minisipal Emmanuel Charlemagne ouvè a yon selebrasyon vibran ak emosyonèl nan féminines ak MUSES, yon egzibisyon inik nan kad kenz Fanm yo. Yon evènman ki fouye nan menm esans fanm ayisyen an, reprezante li nan tout konpleksite li, fòs ak bote atravè travay kat atis eksepsyonèl. Kite tèt ou pran pa eksperyans inik atistik sa a ki envite ou redekouvwi fanm nan yon nouvo pèspektiv!
Nwèl an Ayiti se yon tan majik kote kilti, tradisyon ak espirityalite konbine pou ofri yon eksperyans inik. Plis pase yon senp selebrasyon, se yon moman pataje, refleksyon ak lajwa ki ini Ayisyen, kit yo lakay yo kit yo atravè dyaspora a. Atik sa a envite w dekouvri ki jan lespri Nwèl la viv ann Ayiti, atravè tradisyon li yo, selebrasyon li yo ak atmosfè cho li yo.
Souvan yo konsidere kwizin ayisyen an youn nan pi bon nan mond lan, gras a gou pikant li yo ak asyèt bon gou. Li reflete istwa rich ak kilti peyi a, melanje enfliyans Afriken, Ewopeyen ak Karayib la. Nou envite w eksplore 20 délices ayisyen ki dwe eseye, kit se manje maten, manje midi oswa dine.
Lang kreyòl ayisyen, prèske 12 milyon moun pale, se pi plis pase yon senp mwayen kominikasyon. Li reprezante istwa, kilti ak idantite Ayiti. Men, ki kote lang inik sa a soti? Atik sa a eksplore orijin li, evolisyon li ak wòl santral li nan sosyete ayisyen an.
Ayiti ak Lafrik pataje yon lyen pwofon ak istorik, fòje pandan plizyè syèk. Lyen sa a ale pi lwen pase istwa kolonyal senp, li se nouri pa rasin kiltirèl, afinite etnik, ak yon eritaj komen ki soti nan lit pou libète. Pandan tout listwa, dyaspora Afriken an ak enpak esklavaj la, Ayiti vin tounen yon senbòl rezistans ak fyète nwa, patikilyèman pou anpil kominote Afriken ak Afro-desandan atravè lemond. Men, ki sa ki vrèman konekte Ayiti ak Lafrik? Ann plonje nan relasyon eksepsyonèl ak sans sa a.
Blamo Ayiti se yon senbòl nasyonal ki rich nan istwa ak siyifikasyon pwofon. Yo se yon refleksyon idantite peyi a, lit li pou libète, ak valè ki ini pèp ayisyen an. Atik sa a mennen w nan detay sou rad ayisyen an, li eksplore orijin yo, konpozisyon yo, ak senbolis chak eleman ki konpoze yo.
Chak ane, 18 novanm, Ayiti selebre youn nan evènman ki pi enpòtan nan listwa li: batay Vertières la. Dat sa a, ki se yon senbòl kouraj ak detèminasyon, raple viktwa desizif twoup ayisyen yo sou fòs kolonyal franse yo an 1803, konsa pave wout pou endepandans Ayiti, te pwoklame premye janvye 1804.
Eksplorasyon kiltirèl ofri yon fenèt kaptivan nan richès ak divèsite eritaj mondyal la. Pami destinasyon ki kaptive ak istwa yo, atizay ak idantite inik yo, Ayiti kanpe kòm yon bijou kiltirèl ki merite dekouvri. b~Eritaj istorik:~b Istwa Ayiti make pa detèminasyon pèp ayisyen an devan esklavaj, kolonizasyon ak defi politik yo. Li se premye eta endepandan nan Amerik Latin nan ak sèl la te fonde pa yon revòlt esklav siksè. Eritaj istorik Ayiti reflete nan atizay, mizik, dans ak kwayans li. b~Atis ak Atizana:~b Ekspresyon atistik ayisyen an vibran e pwisan. Penti nayif, pi popilè pou koulè klere li yo ak tèm naratif li yo, gen rasin li nan tradisyon Vodou ak folklò lokal yo. Atis ayisyen yo te genyen renome entènasyonal nan kaptire lespri mistik ak lavi chak jou nan peyi a. b~Mizik, ritm nanm ayisyen an:~b Mizik se nanm palman an Ayiti. Soti nan konpa dirèk pou rive vodou pou rive djaz pou rive nan rasin, chak gen mizik gen yon istwa ki byen anrasinen nan kilti ayisyen an. Gwoup ikonik la, Boukman Eksperyans, fusion ritm tradisyonèl ak enfliyans modèn, kreye yon eksperyans sonik inik ki depase limit. b~Danse ak mouvman:~b Dans an Ayiti se yon selebrasyon lavi ak espirityalite. Dans Vodou, tankou Yanvalou ak Banda, enkòpore rituèl sakre pandan y ap prezève eritaj Afriken. Mouvman yo grasyeuz ak kostim kolore rakonte istwa ki soti nan istwa ayisyen an, kreye yon koneksyon pwofon ant pase ak prezan. b~Espirityalite ak Vodou:~b Vodou, souvan mal konprann, se yon eleman esansyèl nan kilti ayisyen an. Li se yon relijyon sinkretik ki konbine eleman Afriken, Ameriken Endyen ak Katolik. Seremoni Vodou yo, ak dans entoksikan yo ak rituèl mistik yo, se ekspresyon pwisan nan espirityalite ayisyen an epi yo anrasinen nan rechèch la pou koneksyon ak zansèt ak divinite. Eksplore nanm ayisyen an vle di fouye nan yon monn kote listwa, atizay, mizik ak espirityalite mare pou fòme yon rezo kiltirèl inik. Ayiti, ak divèsite li ak rezistans, ofri yon eksperyans ki rich nan emosyon ak dekouvèt. Kit nan lari yo trè aktif nan Pòtoprens, nan galri atizay vibran yo oswa nan ritm yo kaptivan, chak kwen nan peyi Karayib sa a revele yon fasèt kaptivan nan nanm pwofon ak vivan li.
Ayiti, yon peyi ki sitiye nan Karayib la, se yon destinasyon eksepsyonèl ki gen yon istwa rich, kilti vibran ak bèl peyizaj. Men yon lis moniman istorik ak bèl kote pou w vizite ann Ayiti pou w plonje w nan tè sa a ki chaje ak trezò. Ayiti ete: Gid vwayaj pou yon avanti inoubliyab: https://haitiwonderland.com/haiti/tourisme/haiti-ete--guide-de-voyage-pour-une-aventure-inoubliable/93
Jeux Olenpik yo nan tout swing, e ane sa a, Ayiti ap fè yon antre remakab. Pou atlèt ayisyen, jwèt sa yo se non sèlman yon opòtinite pou demontre talan spòtif yo, men tou pou pote koulè kilti yo ak istwa yo byen wo. Ak sa a, gras a yon kolaborasyon eksepsyonèl ant Stella Jean ak Philippe Dodard.
Ayiti, ofisyèlman Repiblik Ayiti (Ayiti an kreyòl), se yon peyi nan Gran Zantiy yo. Avèk yon zòn nan apeprè 27,750 kilomèt kare, li se twazyèm pi gwo peyi nan Karayib la apre Kiba ak Repiblik Dominikèn. Ayiti pataje yon fwontyè tè 360 kilomèt ak Repiblik Dominikèn, sa ki ranfòse lyen ak distenksyon kiltirèl ant 2 nasyon ki koabite sou zile Ispanyola. Litoral Ayiti a lonje apeprè 1,770 kilomèt, fwontyè Oseyan Atlantik la nan nò ak Lanmè Karayib la nan sid. Zile sa a plen trezò istorik, bèl peyizaj natirèl ak yon kilti pwosede ki vibwan vo eksplore. Dekouvri gem Karayib sa a avèk nou.
Ayiti se yon peyi inik nan Karayib la, non sèlman pou istwa revolisyonè li, men tou pou lang ofisyèl li yo: franse ak kreyòl ayisyen. Fransè, byenke se sèlman yon minorite pale kouramman, jwe yon wòl santral nan administrasyon an, edikasyon ak kilti nan peyi a. Men poukisa lang sa a prezan konsa nan yon peyi ki gen rasin Afriken ak Karayib la? Atik sa a eksplore orijin istorik, kiltirèl ak sosyolengwistik fransè ann Ayiti.
Sitiye nan pati lwès zile Ispanyola, Ayiti se yon peyi ki gen richès natirèl, kiltirèl ak istorik. Malerezman, dèyè bote nan peyizaj li yo, richès nan kilti li yo ak délikatès nan cuisine li yo, gen yon reyalite konplèks make pa dèt endepandans li an ak entèferans ki pèsistan kèk peyi ki jete li nan yon estabilite. b~Bote Natirèl Ayiti~b Ayiti, yo te rele "Pèl Zantiy yo", emèveye ak divèsite peyizaj li yo. Soti nan bèl mòn rive nan rivyè sipan ak plaj sab, peyi a ofri bote natirèl vo selebre. Pi popilè mòn Citadelle Laferrière yo ak kaskad dlo entérésan Bassin-Bleu yo se jis kèk egzanp bèl bagay ki karakterize nasyon sa a. b~Yon Kilti Rich Et Divers~b Ayiti kanpe pou kilti pwosede ki vib e divès li. Yon eritaj nan enfliyans Afriken, franse ak endijèn, mizik ayisyen, dans ak atizay reflete yon fizyon inik. Festival kolore, tankou Kanaval, se selebrasyon richès kiltirèl sa a, ki atire vizitè ki soti nan tout mond lan. b~Delicious Cuisine~b Cuisine ayisyen an, bon gou ak pikant, se yon lòt aspè ki merite selebre. Asyèt tankou griot, diri kolan, ak soup lejand joumou, tradisyonèlman prepare pou komemore endepandans, se tout plezi gastronomik ki demontre entèlijans gastronomik peyi a. b~Trezò Eritaj ak Plaj Paradi~b Trezò eritaj Ayiti a, tankou rès Palè Sans-Souci ak Sitadèl Laferrière, ki nan lis UNESCO Mondyal Eritaj, se temwayaj sou grandè achitekti tan pase Ayiti. An menm tan an, plaj tankou Labadee ak Jacmel ofri azil lapè ak dlo kristal klè, atire vwayajè k ap chèche yon paradi twopikal. b~Yon istwa kaptivan~b Istwa Ayiti a tou de kaptivan ak trajik. Se te premye peyi nan Amerik yo ki te pran endepandans li, an 1804, apre yon revòlt esklav vanyan gason. Sepandan, endepandans sa a te vini ak yon gwo pri finansye. Lafrans te mande gwo konpansasyon, konsa mete fondasyon dèt etranje Ayiti. b~Dèt Endepandans ak Entèferans Etranje~b Malgre trezò sa yo, Ayiti ap lite ak reyalite dèt endepandans li. Apre li te genyen libète li, peyi a te oblije peye Lafrans yon sòm konsiderab nan konpansasyon pou pèt ki asosye ak abolisyon esklavaj la. Dèt sa a te yon gwo fado ekonomik pou Ayiti, ki anpeche devlopman li. Anplis de sa, entèferans etranje kontinye kreye defi enpòtan. Entèvansyon eksteryè politik ak ekonomik yo souvan kontribye nan enstabilite peyi a, anpeche kapasite li pou konstwi yon avni dirab pou sitwayen li yo. b~An konklizyon~b Ayiti rete yon peyi ki gen plizyè richès, men defi li yo pèsiste. Malgre bote natirèl li, kilti rich ak istwa kaptivan, nasyon an bezwen sipò entènasyonal eklere ak solisyon dirab pou simonte obstak ki kanpe nan wout li. Richès Ayiti chita non sèlman nan peyizaj mayifik li yo, men tou nan potansyèl pèp li a pou yo reziste ak pwospere malgre defi ki pèsistan.
Nan dat 2 fevriye 2025, yon nouvo inisyativ anfavè otonòm fanm yo te wè limyè ak lanse yon pwogram fòmasyon pou pwofesyon dijital, ki te sipòte pa BIZNISLIFE ak UHDES (Ijans Ayiti pou Devlopman Ekonomik ak Sosyal). Pwojè anbisye sa a gen pou objaktif pou fòme ak sipòte 50 jèn fanm ki soti nan depatman Nippes nan mond dijital la, konsa ofri yo yon pòtay nan pwomès opòtinite pwofesyonèl.
Ayiti, pèl Zantiy yo, se yon peyi ki rich nan istwa ak kilti. Jou ferye piblik li yo se moman selebrasyon, komemorasyon ak refleksyon sou sot pase bèl pouvwa li yo. Chak dat gen yon siyifikasyon espesyal, plonje Ayisyen nan yon atmosfè fèstivite ak memorab. b~1ye janvye: Jounen Endepandans Nasyonal ak Nouvèl Ane~b 1ye janvye se yon jou doubl espesyal an Ayiti. Yon bò, se Jounen Endepandans Nasyonal la, ki komemore viktwa esklav ayisyen yo sou fòs kolonyal franse yo an 1804. Yon lòt bò, se lavèy nouvèl ane a, ki make kòmansman yon nouvo ane ki chaje ak pwomès ak lespwa. b~2 Janvye: Fèt Zansèt yo~b 2 janvye dedye a memwa zansèt yo. Se yon opòtinite pou Ayisyen sonje rasin yo, selebre eritaj kiltirèl ki pase de jenerasyon an jenerasyon. b~Fevriye: Kanaval, Lendi Gras, Madi Gras, Mèkredi Sann~b Mwa fevriye a make pa Kanaval, youn nan fèstivite ki pi kolore e ki pi dinamik ann Ayiti. Lari yo ranpli ak parad, mizik vivan ak dans sovaj. Mardi Gras se akimilasyon kanaval, ki te swiv pa sann Mèkredi, ki make kòmansman Karèm la. b~Avril: Pak, Jedi Sant, Vandredi Sen~b Selebrasyon Pak ann Ayiti gen ladann tradisyon relijye Jedi Gran ak Vandredi Sen. Se yon moman lapriyè ak refleksyon pou anpil Ayisyen. b~1 Me: Jounen Agrikilti ak Travay~b 1ye me dedye pou selebre travay ak enpòtans agrikilti nan lavi peyi a. Se yon opòtinite pou rekonèt efò travayè yo ak mete aksan sou sektè agrikòl la. b~18 me: Festival Drapo~b Jounen Drapo a selebre drapo ayisyen an, yon senbòl endepandans ak fyète nasyonal la. Ayisyen onore koulè yo epi sonje kouraj zansèt yo nan batay pou libète. b~23 me: Jounen nasyonal souverènte~b Jou sa a komemore rekonesans souverènte ayisyen an pa Frans an 1805. Se yon moman fyète nasyonal ak reyafime endepandans. b~Me - Out: Asansyon~b Asansyon an selebre ant Me ak Out, yon festival relijye ki make Asansyon Jezikri nan syèl la. b~Jen: Fèt Dye~b Fèt Dye, ke yo rele tou fèt kò ak san Kris la, se yon selebrasyon relijye enpòtan nan mwa jen. b~15 out: Sipozisyon Mari~b Sipozisyon Mari a se yon jou fèt kretyen ki make Asansyon Vyèj Mari a nan syèl la. Li fete ak ferve an Ayiti. b~20 septanm: anivèsè nesans Jean-Jacques Dessalines~b Dat sa a komemore nesans Jean-Jacques Dessalines, youn nan zansèt fondatè Ayiti yo e yon lidè kle nan lit pou endepandans la. b~17 oktòb: Lanmò Desalin~b 17 oktòb se yon jou komemorasyon lanmò Jean-Jacques Dessalines, ki raple enpak li sou istwa ayisyen an. b~1ye novanm: Jou tout Sen ~b Jou tout Sen se yon jou fèt relijye ki onore tout sen, selebre ak lapriyè ak vizit nan simityè. b~2 Novanm: Jou Mouri~b Jounen tout nanm yo se yon opòtinite pou rann omaj a moun ki mouri yo nan dekore tonm ak patisipe nan seremoni relijye yo. b~18 novanm: Komemorasyon batay Vertières~b Jou sa a onore viktwa desizif ayisyen an nan batay Vertières an 1803, ki te make fen okipasyon fransè a. b~Desanm 5: Jounen Dekouvèt~b 5 desanm selebre dekouvèt zile a pa Christopher Columbus an 1492. b~25 desanm: Nwèl~b Selebrasyon Nwèl ann Ayiti make pa reyinyon fanmi, manje fèt ak tradisyon relijye. Jou ferye ann Ayiti se pi plis pase repo nan lavi chak jou; sa yo se moman ki enkòpore nanm ak rezistans nan yon pèp. Chak selebrasyon bay yon opòtinite pou reyini ansanm, sonje sot pase a epi gade nan lavni ak espwa ak detèminasyon.
Premye nasyon nwa ki te libere tèt li anba esklavaj ak pran endepandans nan men Lafrans an 1804 e ki te enfliyanse lòt mouvman liberasyon atravè mond lan, enspire lit pou libète ak egalite.
Ayiti beni ak peyizaj natirèl espektakilè, ki gen ladan plaj sab blan, mòn ak divèsite biyolojik rich.
Ayiti gen yon eritaj istorik rich, ki gen ladan sit tankou Sitadèl Laferrière ak Palè Sans-Souci, ki nan lis UNESCO Mondyal Eritaj.
Ayiti gen yon kilti rich ak divèsifye, enfliyanse pa eleman Afriken, Ewopeyen yo ak endijèn. Mizik, dans, atizay ak kizin ayisyen yo selebre atravè lemond.
