Ayiti, kòm yon nasyon Karayib ki rich nan istwa ak kilti, te jwe yon wòl enpòtan nan pwomosyon ak defans dwa moun depi endepandans li an 1804. Deklarasyon Inivèsèl Dwa Moun (DUHR), te adopte pa Asanble Jeneral Nasyonzini an 1948, enkòpore prensip fondamantal diyite imen, egalite ak libète pou tout moun, kèlkeswa orijin yo oswa sitiyasyon yo.
Byenvini ann Ayiti, pèl Zantiy yo, kote istwa rich ak kilti pwosede ki vibwan melanje ak bèlte natirèl mayifik. Nich nan Karayib la, peyi sa a plen trezò pou dekouvri, ki ofri yon eksperyans natif natal pou vwayajè ki anvi pou nouvo sansasyon.
Kap-Ayisyen pral vibre nan ritm inovasyon, kreyativite, ak gastronomi ayisyèn! 3yèm edisyon OKAP Flavors la, òganize pa Sakapfet OKAP, ap fèt samdi 17 out 2025, nan Foyer d’Initiative et de Créativité (FIC), ke yo rekonèt kòm Kay Frè a, rue 18L nan Kap-Ayisyen. Evènman prensipal sa a mete aksan sou antreprenarya lokal la, richès kiltirèl ak gastronomik rejyon Gran Nò a, tout pandan l ap kreye opòtinite ekonomik pou rejyon an.
Nou tout abitye ak pawòl chante sa a: "Caonabo fut mis en prison à Isabella et quelques mois plus tard embarqué pour l’Espagne, il disparut en mer avec le bateau qui le portait...". Men èske w konnen istwa CAONABO, premye ki te defann zile a?
Ayiti, yon repiblik Karayib ak yon pase istorik rich, divize an dis depatman ki gen 140 komin. Istwa li soti nan tan prekolonbyen ak Tainos, ki te swiv pa kolonizasyon Ewopeyen an ak yon rebelyon istorik kont esklavaj ak dominasyon kolonyal, abouti nan endepandans li an 1804. Malgre defi aktyèl li yo, Ayiti ofri bote natirèl remakab ak plaj li yo, mòn li yo. ak divèsite kiltirèl li yo. Pami minisipalite li yo, gen kèk ki kanpe deyò pou cham yo ak istwa. Men yon seleksyon senk nan komin ki pi remakab ann Ayiti, k ap envite w dekouvri trezò li yo kache.
Ayiti, ofisyèlman Repiblik Ayiti (Ayiti an kreyòl), se yon peyi nan Gran Zantiy yo. Avèk yon zòn nan apeprè 27,750 kilomèt kare, li se twazyèm pi gwo peyi nan Karayib la apre Kiba ak Repiblik Dominikèn. Ayiti pataje yon fwontyè tè 360 kilomèt ak Repiblik Dominikèn, sa ki ranfòse lyen ak distenksyon kiltirèl ant 2 nasyon ki koabite sou zile Ispanyola. Litoral Ayiti a lonje apeprè 1,770 kilomèt, fwontyè Oseyan Atlantik la nan nò ak Lanmè Karayib la nan sid. Zile sa a plen trezò istorik, bèl peyizaj natirèl ak yon kilti pwosede ki vibwan vo eksplore. Dekouvri gem Karayib sa a avèk nou.
Ane 2024 la te make pa lansman anpil sit entènèt ak aplikasyon mobil ayisyen kreye, pwojè ki demontre non sèlman entèlijans kreyatè dijital ayisyen yo, men tou, pwofon lanmou yo pou Ayiti. Men yon apèsi sou pwojè ki pi remakab yo, senbòl entèlijans ak kreyativite ayisyen.
La fête des Guédés est un événement significatif dans la religion vaudou haïtienne. Elle se déroule chaque 1er et 2 novembre en Haïti, et elle est dédiée à l’hommage des morts. Voici quelques éléments pour mieux comprendre cette célébration : Signification des Guédés: Les Guédés sont des esprits de la mort dans le panthéon vaudou. Ils symbolisent la transition entre la vie et l’au-delà. Différents noms sont attribués à ces esprits : Papa Guédé, Guédé Nibo, Guédé Masaka, Guédé fouillé, Guédé plumage. Dans la conception vaudou, les Guédés maintiennent un rapport harmonieux avec les morts. Rituel de la Fête des Guédés: Les vodouisants nettoient les tombes et apportent des fleurs pour honorer la mémoire des défunts. Ils dansent et chantent au rythme des musiques du vodou et du rara. Des vèvè (symboles sacrés) sont tracés pour invoquer les esprits. La couleur noire, symbole du deuil, marque le commencement de la vie dans le monde vaudou. Le mauve violet évoque la transformation, et le blanc symbolise la pureté. Relation avec les Protestants et les Chrétiens: Certains protestants rejettent la fête des Guédés et organisent des journées de prières pour chasser les « mauvais esprits ». Les chrétiens ne prient pas pour leurs morts, car leur foi leur enseigne que les défunts sont accueillis par le Seigneur. En somme, la fête des Guédés est un moment crucial pour les vodouisants, marquant le retour temporaire des esprits dans l’univers du vodou. Elle témoigne du respect envers les morts et fait partie intégrante de la culture haïtienne
Ayiti, yo rele souvan "Pèl Zantiy yo", se yon peyi ki rich nan istwa, kilti ak bote natirèl. Sitiye sou zile Ispanyola, Ayiti ofri vizitè li yo yon eksperyans inik e inoubliyab. Dekouvri avèk nou bèl bagay ki genyen nan peyi sa a kaptivan.
Soti 8 pou rive 21 mas 2025, Sant Kiltirèl Minisipal Emmanuel Charlemagne ouvè a yon selebrasyon vibran ak emosyonèl nan féminines ak MUSES, yon egzibisyon inik nan kad kenz Fanm yo. Yon evènman ki fouye nan menm esans fanm ayisyen an, reprezante li nan tout konpleksite li, fòs ak bote atravè travay kat atis eksepsyonèl. Kite tèt ou pran pa eksperyans inik atistik sa a ki envite ou redekouvwi fanm nan yon nouvo pèspektiv!
Ayiti, ki sitiye nan Karayib la, se konnen pou klima twopikal li yo ki diferan de sezon yo jan yo defini nan peyi tanpere. Olye ke kat sezon tradisyonèl yo (prentan, ete, otòn, sezon fredi), peyi a sitou fè eksperyans yon altènasyon ant sezon sèk la ak sezon lapli a. Sepandan, gen varyasyon klimatik ki asosye ak epòk nan ane a epi ki enfliyanse lavi Ayisyen. Atik sa a eksplike kijan sezon sa yo manifeste yo ann Ayiti.
Chak 1ye ak 2 Novanm, Ayiti vin vivan nan koulè nwa ak koulè wouj violèt pou selebre Guédés yo, espri yo venere nan relijyon Vodou a, senbòl yon lyen pwisan ant vivan ak mò. Fasinan, endommabl ak pwovokan, Guédés yo fòme yon fanmi vre nan panteon Vodou ayisyen an, kote yo respekte wòl yo kòm gid espirityèl moun ki mouri a nan apre lavi a. Ki te dirije pa figi anblèm tankou lejand Baron Samedi ak konpayon li Grann Brigitte, Guédés yo enkòpore paradoks yo nan lavi ak lanmò. Chak Baron gen yon pèsonalite inik: Baron Cimetière, Baron Kriminel, ak Baron La Croix se gadyen nanm ki moute desann sou fwontyè mond mò yo. Ansanm, yo fòme yon prezans pwisan ak yon ti jan pè, men pwofondman rasin nan kilti ayisyen an. Guédés pa tankou lòt espri vodou; yo demontre kouraj yo nan yon fason espektakilè. Abitye ak lanmò, yo pa pè anyen e yo pwovokan: yo manje vè, piman kri, ak rad pati sansib yo ak wonm ak pwav. Jès sa yo make endiferans yo an danje epi fè nou sonje ke yo te deja fè eksperyans lavi sou tè a. Se konsa, yo se psikoponp - èt sa yo ki mennen nanm yo nan moun ki mouri yo - ak aji kòm pon ant mond lan nan vivan yo ak sa yo ki nan mò yo. Gen kèk Guédés, tankou Guédé Nibo, mete rad nwa, koulè wouj violèt ak blan, yo chak ak karakteristik inik. Yo anpil e yo varye: Guédé Fouillé, Guédé Loraj, Papa Guédé, ak anpil lòt. Se espri sa yo ki, chak ane, raple Ayisyen enpòtans pou sonje moun ki mouri a epi onore yo. Kil Guedes yo pa sèlman relijye; li tou kiltirèl ak istorik. Dapre tradisyon, teritwa espirityèl yo, oswa "Fètomè" - surnome "Tè san chapo" - se yon kote nanm zansèt yo abite. Dapre istwa yo, orijin kil sa a tounen sou plato Abomey, ansyen kapital wayòm Dahomey, ann Afrik, kote lanmò ak lavi ansanm nan yon fòm senbyotik. Selebrasyon sa a ann Ayiti menm jwenn eko nan istwa ansyen. Women yo te onore mò yo tou ak "Fete Lemuria", ki te fèt nan mwa fevriye, pou anpeche lespri yo ak retabli lapè ant mond vivan yo ak mond moun ki mouri yo. Pou Ayisyen, onore Guédés yo vle di aksepte lanmò kòm yon pati nan lavi epi selebre lyen envizib ki ini nou ak moun ki kite nou yo. Se tou yon fason pou reziste, paske lavi, malgre defi li yo, dwe selebre nan tout konpleksite li ak pwofondè.
Nich nan sidès Ayiti, Belle-Anse se yon destinasyon ki kaptive ak bote natirèl li ak istwa rich. Ti vil sa a, ki toujou souvan inyore pa wout touris prensipal yo, plen ak trezò ki merite yo dwe dekouvri. Plaj sovaj li yo, mòn enpoze li yo ak eritaj istorik inik li yo fè Belle-Anse yon pèl kache, pare pou sedui vwayajè yo nan rechèch nan otantisite ak trankilite. Belle-Anse, ki te fonde nan 18tyèm syèk la, toujou pote tras nan sot pase li. Istwa li, ki make pa chanjman nan non ak idantite, rann temwayaj sou boulvèsman politik ak sosyal ki te lakòz rejyon an. Depi epòk kolonyal la rive nan nesans Repiblik la, chak kwen vil la rakonte yon pati nan istwa Ayiti. Sa a pase rich konbine avèk yon lavi kiltirèl pwosede ki vibwan, kote festival lokal yo, tankou selebrasyon Sen Patwon an chak 10 desanm, ofri yon insight natif natal nan lavi moun nan lokalite yo. Rès istorik yo gaye nan tout vil la raple non sèlman epòk kolonizasyon an, men tou lit yo pou endepandans yo. Temwen sa yo nan tan lontan an, konbine avèk yon atmosfè kalm ak konsève, fè Belle-Anse yon kote kote listwa ak lanati mare annamoni. Ki sa ki fè Belle-Anse apa se san dout anviwònman natirèl espektakilè li yo. Finalman, plaj sa yo anvan dezè yo envite detant. Lagan Beach, ki kouvri ak pye palmis ak dlo kristal, ofri yon anviwònman idilik pou amater dezè, lwen foul moun yo nan destinasyon touris ki pi souvan. Bay Jacmel ki tou pre se yon vrè lajwa natirèl, pwomèt moman kalm ak chape. Vil la tou antoure pa mòn majeste, ideyal pou moun ki vle eksplore peyizaj ayisyen yo a pye, pandan y ap dekouvri divèsite biyolojik inik. Si resous natirèl Belle-Anse yo rich, yo frajil tou, e prezèvasyon espas sa yo rete yon pwoblèm enpòtan pou avni rejyon an.
Komès lokal an Ayiti, byenke li rich an divèsite ak potansyèl, li fè fas ak anpil defi, tankou vizibilite ki ba pwodiktè lokal yo ak mank enfrastrikti apwopriye pou komèsyalize pwodwi yo. Sa gen ladan gwo kantite pwodui ki soti nan peyi etranje ki, san rezon, anvayi ti mache Ayisyen an ak pwodui ki pa bon kalite ditou. Se nan kontèks sa a Phanord Cabé, PDG medya sou entènèt Hebdo24 la, te devwale pwojè anbisye li a sou non "Mache Ayisyen". Li se yon platfòm dijital dedye a pwomosyon ak vant pwodui lokal Ayisyen yo. Mache Ayisyen, ki pwograme pou lansman an avril 2025, gen pou objektif konekte pwodiktè ak konsomatè Ayisyen yo atravè yon platfòm sou entènèt. Objektif la klè: ankouraje konsomasyon pwodui lokal yo tout pandan n ap bay ti biznis peyi a vizibilite yo bezwen anpil la. Lè inisyativ sa a konsantre sou kwasans komès lokal la, li ka tounen yon katalis pou ranfòse ekonomi ayisyèn nan.
Premye nasyon nwa ki te libere tèt li anba esklavaj ak pran endepandans nan men Lafrans an 1804 e ki te enfliyanse lòt mouvman liberasyon atravè mond lan, enspire lit pou libète ak egalite.
Ayiti beni ak peyizaj natirèl espektakilè, ki gen ladan plaj sab blan, mòn ak divèsite biyolojik rich.
Ayiti gen yon eritaj istorik rich, ki gen ladan sit tankou Sitadèl Laferrière ak Palè Sans-Souci, ki nan lis UNESCO Mondyal Eritaj.
Ayiti gen yon kilti rich ak divèsifye, enfliyanse pa eleman Afriken, Ewopeyen yo ak endijèn. Mizik, dans, atizay ak kizin ayisyen yo selebre atravè lemond.
