Nouvèl / Ekoloji / Gade Atik ki fenk pibliye yo

Jean-Jacques Dessalines, lidè revolisyon ayisyen an

Nan annal istwa Ayiti, yon zile ki sitiye nan Karayib la nan papòt Gòlf Meksik la e ki pataje ak Repiblik Dominikèn, Jean-Jacques Dessalines parèt tankou yon Phoenix nan sann opresyon. Li te fèt esklav 20 septanm 1758 lakay Henri Duclos, nan Cormier (Grande-Rivière-du-Nord), nan koloni franse Sendomeng, Desalin se te yon kreyòl orijin Afriken (Afwo-Karayib). pandan abolisyon an 1794 reyalize atravè revòlt esklav, aktyèlman te sèvi kòm yon ofisye nan lame franse a pandan Revolisyon fransè a. Nan epòk sa a, lide libète ak egalite te nan kè enkyetid abitan koloni yo. Dessalines te patisipe aktivman nan batay kont fòs Panyòl ak Britanik yo, ansanm ak franse yo, nan Santo Domingo. Lè Jean-Jacques Dessalines te monte nan rang Lyetnan Jeneral, te vire kont franse yo pandan ekspedisyon Leclerc la, ke Bonaparte te voye Sen Domeng pou retabli otorite kolonyal ak esklavaj pandan Revolisyon ayisyen an. Apre yo te kaptire ak depòtasyon Tousen Louvèti an Frans nan dat 7 jen 1802, Desalin te pran yon wòl prensipal nan kontinye batay pou endepandans la. Li te dirije anpil batay, tankou batay Crête-à-Pierrot nan mwa mas 1802, kote li te galvanize sòlda li yo ak deklarasyon popilè li yo: "Kite moun ki vle rete esklav fransè yo kite fò a, se pou moun ki, okontrè, Ki moun ki vle mouri tankou moun ki lib, mete liy bò kote m ’." Nan dat 1ye janvye 1804, Jean-Jacques Dessalines te reyalize objektif endepandans yo te espere depi lontan lè li te pwoklame Ayiti kòm yon nasyon souveren, li te vin tounen dezyèm peyi nan Amerik yo ki te pran endepandans nan men yon pouvwa kolonyal. Li te vin premye lidè nasyon ki fèk fòme a e yo te rele l Anperè sou non James I. Sepandan, rèy enperyalis li a te make pa politik otoritè ak brital, tankou masak anpil kolon blan ak redistribisyon tè bay peyizan ki te nan men jeneral lame endepandans yo. Anplis de sa, li te òganize lachas pou delenkan nan vil la pandan y ap mete ann aplikasyon politik agrè solid, paske yo konsidere ke yo reprezante yon menas pou estabilite nasyon an, aksyon kontwovèsyal sa yo te lakòz divizyon nan sosyete ayisyen an. Desalin te asasinen 17 oktòb 1806 apre yon konplo kèk nan jeneral li yo te òganize nan lame ayisyen an, lanmò li te make fen peryòd kout men enfliyan li sou pouvwa a. Malgre konfli ki te genyen sou metòd li yo, yo rekonèt li kòm prensipal achitèk endepandans Ayiti e yo te onore non l an 1903 lè yo te atribiye a im nasyonal ayisyen an, La Dessalinienne, ki konpoze pa Justin Lhérisson. Finalman, gwo vizyonè Jean Jacques Dessalines. rete yon figi anblèm nan listwa Ayiti, rekonèt pou wòl li nan batay pou endepandans ak fen esklavaj nan rejyon an.

Oyster Lagoon nan Belle-Anse, yon emwòd ekotouris pou eksplore

Pak Nasyonal Lagon des Huîtres, youn nan bijou divèsite biyolojik ayisyen an, se yon vrè sanctuaire natirèl. Pak sa a se lakay yo nan ven-yon lagon fòme yon ekosistèm nan richès enestimab. Pichon kaskad dlo a, ak douz kaskad majeste li yo, enkòpore bote nan bwa ak pouvwa natirèl nan sit la. Bayahondes (Prosopis juliflora) domine vejetasyon pak la, ki kreye yon forè sèk ki sèvi kòm refij pou divès bèt sovaj. Pami rezidan yo ki pi remakab yo se grasyeuz Greater Flamingo (Phoenicopterus roseus) ak Ricord Iguana (Cyclura ricordi), yon espès endemic nan zile Ispanyola. Mangrov wouj, gri ak blan nan sit Lagon des Huîtres jwe yon wòl esansyèl nan bay abita pwoteje pou yon foul moun espès.

Jounen Drapo: Selebrasyon Libète ak Idantite Nasyonal an Ayiti

18 me, Ayiti selebre "Jou drapo", yon jou fèt piblik ki make kreyasyon drapo ayisyen an an 1803. Jean-Jacques Dessalines te montre pou premye fwa nan Akayè, senbòl nasyonal sa a se rezilta batay pou endepandans kont esklavaj ak fransè. dominasyon. Etabli an 1926 pa Timothée Paret, lè sa a Minis Jistis sou prezidans Louis Borno, selebrasyon sa a te pran yon dimansyon patikilye nan mitan okipasyon Ameriken an e li rete kòm yon tradisyon. Ayisyen onore jounen sa a ak parad lekòl, gwoup mizikal nan lari ak chante patriyotik, raple inyon ak solidarite zansèt yo. "Festival Drapo" se yon okazyon pou nou reflechi sou valè libète ak detèminasyon k ap kontinye fòje idantite nasyonal ayisyen an.

Kizinn ayisyèn (Diri kole ak sòspwa epi legim)

La cuisine haïtienne, riche et colorée, offre des plats savoureux comme le "Diri kole ak sòspwa" et le "Legim". Le Diri kole ak sòspwa, un mélange réconfortant de riz et de haricots rouges, est un pilier de l’alimentation haïtienne, souvent accompagné de viande ou de poisson. Le Legim, quant à lui, est un ragoût végétarien épicé fait de chou, de carottes, et d’épinards, épaissi avec de la purée d’aubergine et enrichi d’épices. Ces plats, profondément ancrés dans la tradition, symbolisent la fusion unique des influences africaines, françaises et taïno qui caractérise la cuisine haïtienne.

Jou Ferye an Ayiti

Ayiti, pèl Zantiy yo, se yon peyi ki rich nan istwa ak kilti. Jou ferye piblik li yo se moman selebrasyon, komemorasyon ak refleksyon sou sot pase bèl pouvwa li yo. Chak dat gen yon siyifikasyon espesyal, plonje Ayisyen nan yon atmosfè fèstivite ak memorab. b~1ye janvye: Jounen Endepandans Nasyonal ak Nouvèl Ane~b 1ye janvye se yon jou doubl espesyal an Ayiti. Yon bò, se Jounen Endepandans Nasyonal la, ki komemore viktwa esklav ayisyen yo sou fòs kolonyal franse yo an 1804. Yon lòt bò, se lavèy nouvèl ane a, ki make kòmansman yon nouvo ane ki chaje ak pwomès ak lespwa. b~2 Janvye: Fèt Zansèt yo~b 2 janvye dedye a memwa zansèt yo. Se yon opòtinite pou Ayisyen sonje rasin yo, selebre eritaj kiltirèl ki pase de jenerasyon an jenerasyon. b~Fevriye: Kanaval, Lendi Gras, Madi Gras, Mèkredi Sann~b Mwa fevriye a make pa Kanaval, youn nan fèstivite ki pi kolore e ki pi dinamik ann Ayiti. Lari yo ranpli ak parad, mizik vivan ak dans sovaj. Mardi Gras se akimilasyon kanaval, ki te swiv pa sann Mèkredi, ki make kòmansman Karèm la. b~Avril: Pak, Jedi Sant, Vandredi Sen~b Selebrasyon Pak ann Ayiti gen ladann tradisyon relijye Jedi Gran ak Vandredi Sen. Se yon moman lapriyè ak refleksyon pou anpil Ayisyen. b~1 Me: Jounen Agrikilti ak Travay~b 1ye me dedye pou selebre travay ak enpòtans agrikilti nan lavi peyi a. Se yon opòtinite pou rekonèt efò travayè yo ak mete aksan sou sektè agrikòl la. b~18 me: Festival Drapo~b Jounen Drapo a selebre drapo ayisyen an, yon senbòl endepandans ak fyète nasyonal la. Ayisyen onore koulè yo epi sonje kouraj zansèt yo nan batay pou libète. b~23 me: Jounen nasyonal souverènte~b Jou sa a komemore rekonesans souverènte ayisyen an pa Frans an 1805. Se yon moman fyète nasyonal ak reyafime endepandans. b~Me - Out: Asansyon~b Asansyon an selebre ant Me ak Out, yon festival relijye ki make Asansyon Jezikri nan syèl la. b~Jen: Fèt Dye~b Fèt Dye, ke yo rele tou fèt kò ak san Kris la, se yon selebrasyon relijye enpòtan nan mwa jen. b~15 out: Sipozisyon Mari~b Sipozisyon Mari a se yon jou fèt kretyen ki make Asansyon Vyèj Mari a nan syèl la. Li fete ak ferve an Ayiti. b~20 septanm: anivèsè nesans Jean-Jacques Dessalines~b Dat sa a komemore nesans Jean-Jacques Dessalines, youn nan zansèt fondatè Ayiti yo e yon lidè kle nan lit pou endepandans la. b~17 oktòb: Lanmò Desalin~b 17 oktòb se yon jou komemorasyon lanmò Jean-Jacques Dessalines, ki raple enpak li sou istwa ayisyen an. b~1ye novanm: Jou tout Sen ~b Jou tout Sen se yon jou fèt relijye ki onore tout sen, selebre ak lapriyè ak vizit nan simityè. b~2 Novanm: Jou Mouri~b Jounen tout nanm yo se yon opòtinite pou rann omaj a moun ki mouri yo nan dekore tonm ak patisipe nan seremoni relijye yo. b~18 novanm: Komemorasyon batay Vertières~b Jou sa a onore viktwa desizif ayisyen an nan batay Vertières an 1803, ki te make fen okipasyon fransè a. b~Desanm 5: Jounen Dekouvèt~b 5 desanm selebre dekouvèt zile a pa Christopher Columbus an 1492. b~25 desanm: Nwèl~b Selebrasyon Nwèl ann Ayiti make pa reyinyon fanmi, manje fèt ak tradisyon relijye. Jou ferye ann Ayiti se pi plis pase repo nan lavi chak jou; sa yo se moman ki enkòpore nanm ak rezistans nan yon pèp. Chak selebrasyon bay yon opòtinite pou reyini ansanm, sonje sot pase a epi gade nan lavni ak espwa ak detèminasyon.

Atik 1 Konstitisyon Ayiti a: 6 tèm ki defini Repiblik Ayiti

Atik 1 Konstitisyon ayisyen an 1987, ki te amande an 2011, tabli fondasyon idantite nasyonal la. Nan yon fraz kout men pwisan, li deklare ke Ayiti se yon Repiblik endivizib, souveren, endepandan, lib, demokratik ak sosyal. Sis tèm sa yo reflete valè fondamantal ak aspirasyon kolektif nasyon ayisyen an, fòje atravè yon istwa rich ak tumultueuse. q~ATIK 1: Ayiti se yon Repiblik, endivizib, souveren, endepandan, koperativ, lib, demokratik ak sosyal.~q Ann dekouvri siyifikasyon ak enpòtans chak prensip sa yo nan kontèks Repiblik Ayiti.