Ann Ayiti, manje Nwèl okipe yon plas esansyèl nan selebrasyon fen ane yo. Yo se pa sèlman yon opòtinite yo goute asyèt bon gou, men tou, pote fanmi yo ak zanmi yo ansanm alantou yon tab, nan yon atmosfè cho ak fèstivite. Atik sa a eksplore tradisyon gastronomik yo, enpòtans pataje ak lespri konvivialité ki fè manje Nwèl ann Ayiti tounen yon evènman memorab.
Nwèl an Ayiti se yon tan majik kote kilti, tradisyon ak espirityalite konbine pou ofri yon eksperyans inik. Plis pase yon senp selebrasyon, se yon moman pataje, refleksyon ak lajwa ki ini Ayisyen, kit yo lakay yo kit yo atravè dyaspora a. Atik sa a envite w dekouvri ki jan lespri Nwèl la viv ann Ayiti, atravè tradisyon li yo, selebrasyon li yo ak atmosfè cho li yo.
Pi gwo vale ann Ayiti rele Latibonit. Nich nan kè peyi a, fon sa a se yon vrè richès natirèl ak ekonomik pou nasyon an. Gras a tè fètil li yo, enpòtans li nan pwodiksyon agrikòl ak wòl li nan istwa ak kilti ayisyen an, Fon Latibonit la se yon kote ki anblèm nan plizyè sans. Nan atik sa a, nou pral eksplore karakteristik ki fè vale sa a yon trezò nasyonal.
Ayiti, bijou sa a ki nich nan Karayib la, se yon destinasyon ki merite dekouvri pou bote natirèl li, istwa kaptivan ak kilti inik. Pafwa pa konnen e souvan souzèstime, Ayiti poutan gen anpil bagay pou l ofri vwayajè kap chèche otantisite ak peyizaj ekstraòdinè. Men yon seri rezon ki fè peyi zile sa a ta dwe pami pwochen destinasyon vakans ou yo.
Ayiti, pèl Zantiy yo, se yon peyi ki rich nan istwa ak tradisyon. Kilti vibran ak divès li yo reflete atravè jou ferye nasyonal li yo, fèstivite kiltirèl, manje tradisyonèl yo, kwayans relijye, istwa popilè, ak jwèt tradisyonèl yo. An nou plonje nan twal sosyal peyi DAyiti pou nou dekouvri bote tradisyon li yo. b~Fè Nasyonal:~b Fèt nasyonal ann Ayiti se moman fyète ak inite nasyonal paske 1ye janvye, Jou Endepandans lan, komemore viktwa esklav ayisyen yo sou fòs kolonyal franse yo an 1804, sa ki fè Ayiti vin premye peyi endepandan an Ayiti.Amerik Latin ak Karayib la oswa komemorasyon an. Batay Vertières 18 novanm. Batay Vertières se te youn nan dènye gwo batay revolisyon an. Li te fèt nan Vertières, toupre vil Okap. b~Fete Kiltirèl:~b Ayiti se popilè tou pou fèstivite kiltirèl li yo, sitou Kanaval, ki se yon eksplozyon koulè, dans, ak mizik. Evènman atistik ak atizanal, tankou festival Rara, se yon opòtinite pou atis yo montre talan yo. Rara a, yon parad mizik, konbine folklò ak espirityalite, kreye yon eksperyans inik. b~Manje Tradisyonèl:~b Kuizin ayisyen an se yon plezi pou papiyon gou yo. Asyèt tankou griot (kochon fri), diri djon djon (diri ak dyondyon nwa), ak lejand joumou (soup joumou) se yon pati entegral nan tradisyon gastronomik ayisyen an. Gou fonse, epis santi bon ak metòd pou kwit manje eritye nan tradisyon Afriken ak franse fè cuisine ayisyen an inoubliyab. b~Vodou:~b Vodou, souvan mal konprann, se yon relijyon synchretic ki enkòpore eleman nan Katolik, animism Afriken, ak kwayans endijèn. Li jwe yon wòl enpòtan nan lavi chak jou Ayisyen, li enfliyanse mizik, dans, ak rit relijye yo. Vodou se yon ekspresyon pwofon espirityalite ayisyen an. The Tales (Krik Krak, Tim Tim, Bwa Sèch): Istwa popilè ayisyen, ki pase de jenerasyon an jenerasyon, rich nan moralite ak sajès. b~Konbit :~b Konsèp Konbit reprezante solidarite kominote a. Ayisyen mete tèt yo ansanm pou fè travay kominotè, kit se nan domèn agrikòl, kit pou pwojè konstriksyon. Se yon egzanp vivan lespri kolektif ki anvayi sosyete ayisyen an. Gwo pwojè ki pi resan pou jounen jodi a konsène konstriksyon kanal soti nan Rivyè Masak rive nan Wanamint, ki te fèt ant septanm ak desanm 2023. Plizyè milye abitan nan nò peyi a te mobilize tout fòs yo pou bati yon kanal ki te pèmèt yo ranmase dlo. fèt pou irigasyon nan plantasyon yo, nan objektif pou jwenn pi bon rekòt. Malgre mwayen modès yo, yo te motive pa eslogan "KPK" (Kanal la pap kanpe), yon repons dirèk bay Prezidan Dominiken an Luis Abinader ki te avèti yo e ki te fè tout sa ki nan pouvwa li pou sispann konstriksyon kanal la. Chanèl sa a reprezante gwo solidarite ayisyen yo e li reyafime fyète nasyonal la. Malgre defi ekonomik yo, pèp nò Ayiti te demontre yon detèminasyon eksepsyonèl pou travay ansanm pou yon objektif komen. Eslogan “Kanal la pap kanpe” enkòpore detèminasyon yo an fas a presyon ekstèn yo e li montre volonte yo san konsyans pou kontinye konstriksyon kanal la. b~Jwèt Tradisyonèl:~b Jwèt tradisyonèl yo se yon pati esansyèl nan lavi chak jou an Ayiti. Jwèt tankou lido, sote kòd, Yoyo, Ralba, Marèl, TiTaTo, Kay, lago kache, Monte kap, teke mab, woule sèk, twa fwa se manbo, ak domino mete moun ansanm, ankouraje kamaradri ak plezi. Tradisyon ayisyen yo se yon melanj Harmony espirityalite, kominote, ak divèsite kiltirèl. Chak aspè, soti nan fèt nasyonal yo rive nan jwèt tradisyonèl yo, ede mare tapi kiltirèl rich ki fè Ayiti fyè. Tradisyon sa yo se kè nasyon an k ap bat, yon eritaj presye ki kontinye ap pase de jenerasyon an jenerasyon.
Ayiti, premye repiblik nwa endepandan nan mond lan, te jwe yon wòl eksepsyonèl nan demand endepandans lòt nasyon yo. Byenke lòt evènman istorik te pase souvan, kontribisyon Ayiti te bay nan liberasyon lòt peyi yo te enpòtan e li merite pou yo mete aksan sou. b~Revolisyon ayisyen an~b Nan fen 19yèm syèk la, Ayiti te jete chenn esklavaj yo e li te reyalize sa ki enposib lè li te libere tèt li anba dominasyon kolonyal franse a. Nan 1804, peyi a te pwoklame endepandans li, ki te inogirasyon nan yon nouvo epòk pou pèp oprime atravè mond lan. b~Enspirasyon pou Amerik Latin nan~b Revolisyon ayisyen an te yon gwo sous enspirasyon pou mouvman endepandans yo nan Amerik Latin nan. Figi ikonik tankou Simón Bolívar ak Francisco de Miranda te rekonèt kouraj ak detèminasyon ayisyen yo kòm yon fòs pou pwòp lit yo. Nan sipò materyèl ak ideyolojik mouvman sa yo, Ayiti kontribye nan aparisyon plizyè nasyon endepandan nan Amerik di Sid. b~Enfliyans an Afrik~b Pi lwen pase Amerik yo, Ayiti te jwe yon wòl enpòtan tou nan demand endepandans Lafrik. Lidè Afriken yo te kite yon eritaj ki te enspire tout jenerasyon konbatan pou libète sou kontinan Afriken an. Lide ke moun oprime yo te kapab leve kont opresè yo te jwenn yon eko pwisan nan lit yo pou endepandans ann Afrik. b~Sipò pou Mouvman Liberasyon~b Pandan tout listwa li, Ayiti te bay yon gwo sipò pou mouvman liberasyon atravè lemond. Keseswa atravè deplwaman twoup yo, resous finansye oswa diplomasi aktif, peyi a demontre solidarite li ak moun k ap goumen pou otonomi yo. Kontribisyon Ayiti te souvan diskrè men enpòtan anpil. Ayiti, kòm pyonye endepandans ak libète, kite yon enpak dirab sou sèn mondyal la. Eritaj li a rezone atravè kontinan, raple mond lan ke demand la pou libète se inivèsèl. Lè nou rekonèt ak selebre wòl Ayiti nan endepandans lòt nasyon yo, nou non sèlman onore istwa li, men nou pran angajman tou pou ankouraje yon avni kote tout moun gen opòtinite pou fòme desten yo.
Nou tout abitye ak pawòl chante sa a: "Caonabo fut mis en prison à Isabella et quelques mois plus tard embarqué pour l’Espagne, il disparut en mer avec le bateau qui le portait...". Men èske w konnen istwa CAONABO, premye ki te defann zile a?
Ayiti, yon peyi zile nan Karayib la, se pi plis pase yon destinasyon touris. Li enkòpore yon senbòl rezistans, libète ak lit pou emansipasyon, yon egzanp istorik pou lemonn antye. Nan atik sa a, nou pral eksplore poukisa Ayiti konsidere kòm yon vre senbòl libète, mete aksan sou istwa li, kilti, ak wòl esansyèl li nan batay kont opresyon.
Ayiti, kòm yon nasyon Karayib ki rich nan istwa ak kilti, te jwe yon wòl enpòtan nan pwomosyon ak defans dwa moun depi endepandans li an 1804. Deklarasyon Inivèsèl Dwa Moun (DUHR), te adopte pa Asanble Jeneral Nasyonzini an 1948, enkòpore prensip fondamantal diyite imen, egalite ak libète pou tout moun, kèlkeswa orijin yo oswa sitiyasyon yo.
Kre-Yole, yon konpayi ayisyen ki dedye ak pwomosyon ak vann pwodwi lokal, atizanal ak agrikòl. Kre-Yole te fonde nan objektif pou mete aksan sou richès kiltirèl ak talan inik Ayiti, Kre-Yole pozisyone tèt li kòm yon kanal lavant ki pèmèt atizan, pwodiktè agrikòl ak lòt moun pataje kreyasyon yo ak lemonn antye.
Ayiti te fè yon abondans sou sèn nan mond lan nan seremoni ouvèti Je Olenpik 2024 yo nan Pari, te kaptire atansyon ak rad sansasyonèl. Inifòm atlèt ayisyen yo, ke Forbes konsidere kòm twazyèm pi remakab epi aklame pa lòt magazin, te depase sa yo nan anpil nasyon enfliyan nan mòd ak konsepsyon. Rekonesans sa a se rezilta yon kolaborasyon eksepsyonèl ant designer vizyonè Stella Jean ak atis ki renome entènasyonalman Philippe Dodard. Jodi a ann plonje nan mond lan nan Stylist talan Stella Jean la.
Nich sou kòt nòdès Ayiti, ant mòn vèt yo ak dlo azure nan Oseyan Atlantik la, se yon ti vil ki gen cham nye: Fort Liberté. Gèm istorik ak kiltirèl sa a plen istwa kaptivan, peyizaj pitorèsk ak richès kiltirèl ki kaptive vizitè atravè mond lan. Yon Eritaj Istorik Fò Libète dwe non li a ansyen fò ki bay sou vil la, yon vestij nan epòk kolonyal franse a. Bati nan 18tyèm syèk la pou pwoteje rejyon an kont envazyon etranje, fò sa a ofri sansasyonèl opinyon panoramique nan zòn ki antoure a, temwaye enpòtans estratejik li nan moman an. Jodi a, li sèvi kòm yon gwo atraksyon touris, ki ofri vizitè yo yon apèsi enpresyonan sou istwa ajite Ayiti. Kilti ak Tradisyon Richès kiltirèl Fort Liberté reflete nan tradisyon vibran li yo, mizik kaptivan ak atizana lokal yo. Rezidan vil la yo renome pou Ospitalite cho yo ak fyète nan eritaj yo. Vizitè yo ka plonje tèt yo nan kilti lokal la lè yo fè eksperyans natif natal cuisine kreyòl, gade pèfòmans dans tradisyonèl yo, oswa eksplore mache trè aktif kote yo ka jwenn yon varyete atizana fè a lamen, tankou skultur bwa ak penti vivan. Bote natirèl Anviwònman Fort Liberté yo plen ak trezò natirèl mayifik. Plaj sab blan yo ki aliyen ak pye palmis ofri yon anviwònman idilik yo detann ak tranpe solèy twopikal la. Amater deyò ap jwenn tou sa yo ap chèche nan mòn ki antoure yo, kote yo ka vwayaje nan lanati Fertile epi dekouvri kaskad dlo kache ak panorama mayifik. Fort Liberté, ak melanj kaptivan li nan istwa, kilti ak lanati, se yon destinasyon dwe vizite pou moun ki vle fè eksperyans vre sans nan Ayiti. Kit ou eksplore rès istorik yo, plonje tèt ou nan lavi chak jou moun nan lokalite yo oswa sezi nan bote natirèl nan zòn ki antoure a, ti vil sa a ofri yon eksperyans anrichisan ak memorab pou tout moun ki gen chans vizite li.
Drapo ayisyen an se pi plis pase yon senp senbòl nasyonal: li se yon temwayaj vivan nan batay pou endepandans ak idantite Ayiti. Li fèt nan mitan yon revolisyon kont kolonizasyon franse, li pote nan li valè libète, kouraj ak inite ki karakterize nasyon ayisyen an. Ann plonje nan istwa kaptivan drapo icon sa a.
1ye janvye se yon dat senbolik pou Ayiti, ki make non sèlman kòmansman nouvo ane a men sitou komemorasyon endepandans peyi a. An 1804, apre yon gwo batay kont dominasyon kolonyal franse, Ayiti te vin premye repiblik nwa endepandan nan mond lan. Jounen sa a selebre ak fyète ak ferveur atravè peyi a, konbine tradisyon, istwa ak kilti.
Melchie Daëlle Dumornay se yon foutbolèz pwofesyonèl ayisyèn ki ap jwe nan premye divizyon chanpyona fanm franse a. Li fèt nan peyi Ayiti, nan yon vil mwayen ki rele Mirebalais, 17 out 2003. A sèlman 21 an, li vin tounen sèl pèsonalite ayisyèn – tout kategori ak tout sèks konfonn – ki jwenn nominasyon pami 30 kandida pou prestijye pri endividyèl Ballon d’Or ke magazin France Football bay chak ane. An reyalite, jèn fanm 21 an sa a jwenn plas li nan lis Ballon d’Or 2025 lan, kote li ansanm ak pi gwo non foutbòl mondyal la, apre yon sezon ekstraòdinè. Sou plan pèsonèl, li make 24 gòl epi li bay 10 pas ki fè gòl nan 31 match sèlman. Sou plan kolektif, li rive jwe demi-final Lig Chanpyon fanm Ewopeyen an (epi li menm te eli pi bon jwè sezon 2024-2025 la) epi li ranpòte chanpyona Lafrans ak ekip li a, Lyon.
Premye nasyon nwa ki te libere tèt li anba esklavaj ak pran endepandans nan men Lafrans an 1804 e ki te enfliyanse lòt mouvman liberasyon atravè mond lan, enspire lit pou libète ak egalite.
Ayiti beni ak peyizaj natirèl espektakilè, ki gen ladan plaj sab blan, mòn ak divèsite biyolojik rich.
Ayiti gen yon eritaj istorik rich, ki gen ladan sit tankou Sitadèl Laferrière ak Palè Sans-Souci, ki nan lis UNESCO Mondyal Eritaj.
Ayiti gen yon kilti rich ak divèsifye, enfliyanse pa eleman Afriken, Ewopeyen yo ak endijèn. Mizik, dans, atizay ak kizin ayisyen yo selebre atravè lemond.
